Πρόσφατα, η DG AGRI δημοσίευσε μια παρουσίαση για τις Οργανώσεις Παραγωγών (ΟΠ) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην οποία παρατίθενται πληροφορίες για την εξέλιξή τους, τα χαρακτηριστικά, αλλά και τις επιδόσεις τους, για την περίοδο από το 2010 έως το 2018.
Για τη χώρα μας, αν και η παρουσία των ΟΠ είναι σημαντική, τα στοιχεία είναι μάλλον απογοητευτικά. Δείχνουν αναποτελεσματικότητα ως προς την αξιοποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Ωστόσο, όπως φαίνεται από τις συνολικές επιδόσεις των ΟΠ σε επίπεδο ΕΕ, τέτοια συλλογικά σχήματα μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο οικονομικής ανάπτυξης και αύξησης της εμπορικής αξίας της πρωτογενούς παραγωγής.
Η αλματώδης άνοδος της εμπορικής αξίας των προϊόντων που διαχειρίζονται οι ΟΠ. Ακόμα και σε χώρες με παρόμοια ή ομοειδή χαρακτηριστικά με την Ελλάδα. Δείχνει την κατεύθυνση και για τη χώρα μας.
Λιγοστεύουν τα μέλη στην ΕΕ
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (ΕΕ-27), το 2018 καταγράφεται μια μικρή κάμψη στον αριθμό των Οργανώσεων. Καθώς από τις 1.758 υποχώρησαν στις 1.732. Ωστόσο, αυτός ο αριθμός αποτελεί τη δεύτερη υψηλότερη επίδοση από το 2010, όταν οι ΟΠ ήταν 1.593. Επομένως, μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία, ο αριθμός τους αυξήθηκε κατά 8,7%. Αντίθετα, οι Ενώσεις Οργανώσεων Παραγωγών (ΕΟΠ) παρουσιάζουν μικρή μεταβολή από το 2010, καθώς από 60 το 2018 ήταν 56 (ΕΕ-27). Μεγάλη είναι η μείωση που καταγράφεται στα συμμετέχοντα μέλη-φυσικά πρόσωπα, καθώς από τα
334.173 μέλη το 2010, το 2018 αριθμούσαν μόλις 193.013 μέλη (μείωση 42%) (βλ. Πίνακα 1).
Πίνακας 1
Εξέλιξη συμμετοχής μελών, φυσικών προσώπων σε Ομάδες Παραγωγών (ΕΕ-27)
Στην 5η θέση σε πλήθος η Ελλάδα
Αναφορικά με το πλήθος ΟΠ ανά χώρα, η Ισπανία είναι πρώτη με 548. Σχεδόν τις διπλάσιες από τη δεύτερη Ιταλία, που διαθέτει 297. Στην τρίτη θέση βρίσκεται η Πολωνία με 265, ενώ τέταρτη είναι η Γαλλία με 218. Η Ελλάδα βρίσκεται στην πέμπτη θέση με 129 ΟΠ. Ενώ στην έκτη θέση βρίσκεται η Πορτογαλία και στην έβδομη η Ουγγαρία, αριθμώντας μόλις 59 και 54 ΟΠ αντιστοίχως. Βέβαια, οι αριθμοί αυτοί από μόνοι τους δεν έχουν ιδιαίτερη ουσία, αν δεν εξεταστούν οι εμπορικές επιδόσεις των ΟΠ κάθε χώρας. Μάλιστα, σε σχέση με τα κονδύλια που δαπανώνται για τον σκοπό της προώθησης των προϊόντων τους.
Αναξιοποίητη η δυναμική
Τα στοιχεία της DG AGRI παρουσιάζουν μια αρνητική εικόνα για τις ελληνικές ΟΠ. Να σημειωθεί αρχικά ότι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει μια διαρκής ανοδική τάση στην εμπορική αξία των παραγόμενων προϊόντων των ΟΠ. Συγκεκριμένα, από σχεδόν 19 δισ. ευρώ το 2010, το 2018 η αξία των προϊόντων των ΟΠ ξεπέρασε τα 27 δισ. ευρώ (27.059 εκατ. ευρώ).
Εάν μεταβούμε στις ανά χώρα επιδόσεις, θα διαπιστώσουμε τα εξής:
- To 2018, η εμπορική αξία των παραγόμενων προϊόντων των ΟΠ της Ελλάδας ανήλθε σε 237 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, η πρώτη Ισπανία ξεπέρασε με άνεση τα 9,5 δισ. ευρώ, ενώ η δεύτερη Ιταλία τα 7 δισ. ευρώ. Ακόμα περισσότερο προβληματίζουν οι συγκρίσεις με χώρες όπως το Βέλγιο (1,18 δισ. ευρώ) και η Πορτογαλία (374 εκατ. ευρώ) των μόλις 54 ΟΠ.
- Όπως μπορεί να διαπιστωθεί και από τον Πίνακα 2, η επίδοση της Ελλάδας το 2018 ήταν μακράν η χειρότερη .Συγκριτικά με τον μέσο όρο της πενταετίας 2013-2017. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα παρουσίασε μείωση της αξίας των προϊόντων της από ΟΠ κατά 27%. Ενώ δεύτερη χειρότερη ήταν η επίδοση της Αυστρίας (-17%) και τρίτη της Ολλανδίας (-12%), αλλά με αξία προϊόντων άνω του 1,5 δισ. ευρώ. Αρνητική ήταν και η επίδοση της Πορτογαλίας σε σχέση με τον μ.ό. της προηγούμενης πενταετίας (-9%).
Πίνακας 2
Εμπορική αξία (σε εκατ. ευρώ) παραγωγής ΟΠ ανα χώρα (2018 VS μ.ο. 20193-2017)
- Η αρνητική αυτή επίδοση της χώρας μας προβληματίζει ακόμη περισσότερο, αν εξεταστεί το μέγεθος των κονδυλίων των επιχειρησιακών προγραμμάτων που διατέθηκαν κατά το ίδιο διάστημα. Συγκεκριμένα, το 2018, καταγράφεται αύξηση 29% για την Ελλάδα και πάλι σε σχέση με τον μ.ό. της πενταετίας 2013-2017. Αντίθετα, φαίνεται ότι οι εν λόγω δαπάνες έφεραν αποτελεσματικότητα για την Πολωνία (+50% σε αξία προϊόντων), την Ισπανία (+29%), την Ιταλία (+11%) και το Βέλγιο (+9%). Πολύ μικρή πτώση είχε η Πορτογαλία (-2%), που δαπάνησε όμως λιγότερα χρήματα (-8%) για επιχειρησιακά προγράμματα το 2018.
Σε ό,τι αφορά, τέλος, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δαπανών των ΟΠ από τα επιχειρησιακά προγράμματα. Το 28% των κονδυλίων κατευθύνθηκε στην οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας, το 24% στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων, το 21% στην ενίσχυση της εμπορικής αξίας των προϊόντων και το 15% σε περιβαλλοντικά μέτρα.