Απρόθυμες εμφανίζονται οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων και τα funds, για τη διευθέτηση οφειλών μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού
*Τι δείχνουν τα μέχρι στιγμής στοιχεία, η προβληματική επικοινωνία με τα funds, το «μπαράζ» πλειστηριασμών και οι αντικρουόμενες αποφάσεις του Αρείου Πάγου
Πριν από λίγες ημέρες, νομική εταιρεία που βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας κατάφερε να εξασφαλίσει τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών πελάτη της μέσω του εξωδικαστικού συμβιβασμού (ν. 4738/2020ΦΕΚ Α/207/27-10-2020). Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών αποτελεί μια ηλεκτρονική διαδικασία, χωρίς προσφυγή στα δικαστήρια, μέσω της οποίας μπορούν να ρυθμιστούν οφειλές προς θεσμικούς πιστωτές, δηλαδή χρηματοδοτικούς φορείς (όπως τράπεζες και διαχειριστές δανείων Ένωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις), Δημόσιο (δηλ. ΑΑΔΕ Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων) και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (δηλ. ΕΦΚΑ Ηλεκτρονικός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης/ΚΕΑΟ Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών).
Ο συγκεκριμένος οφειλέτης, που είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές πάνω από 500.000 ευρώ, πέτυχε ρύθμιση, την οποία υπερψήφισε και η εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων, βάσει της οποίας θα ξεχρεώσει το σύνολο των οφειλών του προς το fund σε 325 μηνιαίες δόσεις, ενώ το «άνοιγμα» προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, μετά τη διαγραφή των προσαυξήσεων, θα αποπληρωθεί σε 240 μηνιαίες δόσεις.
Η ρύθμιση των 500.000 ευρώ μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών δεν είναι η μοναδική, είχε όμως μία ιδιαιτερότητα: η πρόταση απορρίφθηκε αρχικά από την ΑΑΔΕ, διότι φαινόταν εκκρεμής η διαδικασία του προηγούμενου εξωδικαστικού, χωρίς να ευθύνεται ο οφειλέτης για αυτό – κάτι που αναγνώρισε η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), η οποία ανακάλεσε την απόρριψη κι έτσι η αίτηση πέρασε στο στάδιο της αξιολόγησης εκ νέου από φορείς του Δημοσίου.
Μία ακόμα ιδιαιτερότητα που είχε η παραπάνω ρύθμιση ήταν πως εκ των πραγμάτων φάνηκε πως ανήκει σε μία ιδιότυπη «ελίτ», καθώς όπως δείχνουν τα νούμερα, μόλις μία από κάθε 24 αιτήσεις που υποβάλλονται καταλήγει σε ρύθμιση.
Τι δείχνουν τα νούμερα
Η ουσία είναι ότι, με βάση τα στοιχεία της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Έκθεση Προόδου Εξωδικαστικού Μηχανισμού, Οκτώβριος 2022 | Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Υπουργείο Οικονομικών, μέχρι τέλος Οκτωβρίου του 2022 είχαν εγκριθεί μόλις 1.735 αιτήσεις και είχαν ρυθμιστεί οφειλές 300 εκατ. ευρώ (από συνολική αρχική οφειλή των συγκεκριμένων δανείων ύψους 511 εκατ. ευρώ), ενώ επιπλέον 273 εκατ. ευρώ οφειλές βρίσκονταν στο τελικό στάδιο της ρύθμισης.
Όμως ο αριθμός των αιτήσεων που έχουν εγκριθεί αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό των ληξιπρόθεσμων οφειλών αλλά και των αιτημάτων που έχουν υποβληθεί ήδη στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου είχαν υποβληθεί 42.300 αιτήσεις που αφορούσαν συνολικές οφειλές 23,8 δισ. ευρώ, φυσικών και νομικών προσώπων προς το Δημόσιο, τον ΕΦΚΑ και τους χρηματοπιστωτικούς φορείς. Από αυτές τις αιτήσεις, στο δεύτερο στάδιο της διαδικασίας του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, δηλαδή στο στάδιο της οριστικής υποβολής και έναρξης της διαπραγμάτευσης, βρίσκονταν 4.900 αιτήσεις με οφειλές ύψους 3,4 δισ. ευρώ, ενώ 4.700 αιτήσεις με συνολικό ύψος οφειλής 1,5 δισ. ευρώ ή το 7% των συνολικών οφειλών, ήταν τα ολοκληρωμένα αιτήματα.
Το χαμηλό ποσοστό ρύθμισης μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού οφείλεται, όπως προκύπτει και από τα επιμέρους στοιχεία της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, στην απροθυμία των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων όχι απλά να συναινέσουν στη ρύθμιση, αλλά να «κάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Ενδεικτικό αυτής της απροθυμίας είναι ότι το μέσο ποσοστό των εγκρίσεων των αιτήσεων των οφειλετών από την πλευρά των funds –από την αρχή λειτουργίας του εξωδικαστικού μηχανισμού μέχρι και το τέλος Οκτωβρίου (περίοδο για την οποία υπάρχουν στοιχεία)– απέχει από το ποσοστό εγκρισιμότητας από την πλευρά του Δημοσίου.
Το γεγονός σχολίασε και ο υπουργός οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας στην Οικονομική Επιτροπή της Βουλής, στις 20 Οκτωβρίου. Ο υπουργός άφησε αιχμές κατά των εταιρειών διαχείρισης ότι δεν επιλέγουν τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού και απορρίπτουν πολλές από τις υποβληθείσες αιτήσεις. Όπως είπε, μέχρι στιγμής έχουν απορριφθεί αιτήματα ρύθμισης οφειλών συνολικού ύψους 600 εκατ. ευρώ, παρά την αύξηση των εγκρίσεων στα αιτήματα ρύθμισης του τελευταίου διμήνου.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα ποσοστά εγκρισιμότητας των αιτημάτων ρύθμισης οφειλών εξακολουθούν να διαφέρουν σημαντικά ανά χρηματοδοτικό φορέα. Συγκεκριμένα, εξακολουθούν να κυμαίνονται από 11% μέχρι και 84% επί των συνολικών αιτημάτων ρύθμισης οφειλών, καταδεικνύοντας ότι δεν υφίσταται από την πλευρά των πιστωτών κοινή στρατηγική και προτεραιοποίηση στη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους μέσω του μηχανισμού.
«Σκοπός των funds είναι να έρθουν, να πάρουν και να φύγουν»
Η χαμηλή ανταπόκριση των funds –έχουν περάσει στα χέρια τους δάνεια ονομαστικής αξίας ύψους άνω των 80 δισ. ευρώ από τις τράπεζες– επιβεβαιώνεται και από στελέχη της αγοράς αλλά και από νομικούς που ασχολούνται με τη ρύθμιση οφειλών του Εξωδικαστικού. «Τα funds, όσα εν τέλει συναινούν στο σχέδιο ρύθμισης, θέλουν γρήγορες καταβολές και σχεδόν μηδενικές διαγραφές. Δηλαδή διαγράφεται μόνο ό,τι δεν έχει εξασφάλιση. Ό,τι έχει εξασφάλιση δεν διαγράφεται», λέει νομικός που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Αυτό όμως δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Πολλοί δικηγόροι αναφέρουν τη δυσκολία που υπάρχει στην επικοινωνία που επιχειρούν να έχουν ως πληρεξούσιοι δικηγόροι των οφειλετών με τις εταιρείες διαχείρισης. «Βρίσκουμε τοίχο. Απέναντί μας έχουμε ένα τηλεφωνικό κέντρο. Δεν μπορούμε να βρούμε άκρη για να μπούμε στην ουσία του προβλήματος», λέει άλλος δικηγόρος, ο όποιος σπεύδει να διευκρινίσει ότι αυτό δημιουργεί πρόβλημα στον οφειλέτη – ειδικά αν σκεφτεί κανείς υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες επισπεύδεται πλειστηριασμός σε έναν μήνα και παρόλα αυτά ο οφειλέτης αδυνατεί να βρει κάποιον για να επικοινωνήσει και να βρει μια εξωδικαστική συμβιβαστική λύση.
Για τη χαμηλή συμμετοχή των εταιρειών διαχείρισης στη διαπραγμάτευση και κατ’ επέκταση στη ρύθμιση των οφειλών μέσω του εξωδικαστικού, οικονομικός σύμβουλος ανέφερε μιλώντας στο inside story ότι τα funds πολύ δύσκολα θα δώσουν ρυθμίσεις 400 δόσεων. Θυμίζουμε ότι με βάση όσα προβλέπει η νομοθεσία, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων μπορούν να ρυθμιστούν σε έως 420 δόσεις, δηλαδή σε έως 35 χρόνια. Αυτός είναι ένας χρόνος ιδιαίτερα μεγάλος για τα funds, που δεν σκοπεύουν, σύμφωνα με τον ίδιο, να μείνουν στην Ελλάδα για όλο αυτό το χρονικό διάστημα. «Σκοπός τους είναι να έρθουν, να πάρουν και να φύγουν. Έχουν αγοράσει τα δάνεια με αξία ούτε στο 10% της αρχικής αξίας του δανείου και ζητάνε από τον οφειλέτη όλο το ποσό συν τους τόκους – κάτι που μπορούμε να πούμε ότι είναι αισχροκέρδεια» αναφέρει. Οι εταιρείες αυτές έκαναν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα το 2017 και οι πρώτες μεταβιβάσεις δανείων πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Σήμερα έχουν λάβει άδεια λειτουργίας από την Τράπεζα της Ελλάδος και ασκούν δραστηριότητα 23 Εταιρίες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις. Τον πρώτο καιρό δραστηριοποίησής τους στη χώρα είχε καλλιεργηθεί η εντύπωση πως τα funds, που αγόρασαν πακέτα μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις Τράπεζες στα 10 ή στα 20 σεντς ανά ευρώ, θα προχωρούσαν σε γενναία κουρέματα προς τον οφειλέτη. Όμως αυτές οι αρχικές προσδοκίες έχουν μάλλον ματαιωθεί.
«Οι εταιρείες αυτές, επιθυμώντας και επιδιώκοντας την τάχιστη είσπραξη απαιτήσεων και εν τέλει αποεπένδυσης, επιδίδονται σε ένα κυνήγι πλειστηριασμών, καθώς η πιο “βιώσιμη” λύση γι’ αυτές είναι η επίσπευση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος των δανειοληπτών και όχι η επίτευξη ενός διακανονισμού σε βάθος 10ετίας ή 15ετίας. Η επιθυμία τους να ρευστοποιήσουν όσο πιο γρήγορα μπορούν τις εμπράγματες εξασφαλίσεις τους τις καθιστά πιο επιθετικές, ενώ θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι πρακτικές τους δεν απέχουν από αντίστοιχες πιστωτικών ιδρυμάτων υπό εκκαθάριση», λέει νομικός που συμμετείχε πρόσφατα σε εκδήλωση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Σύμφωνα με τον ίδιο, «έτσι δικαιολογείται και το μπαράζ πλειστηριασμών που επισπεύδουν καθημερινά σε βάρος περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της πρώτης κατοικίας, η οποία δεν προστατεύεται.
Το «αναμενόμενο» μπαράζ πλειστηριασμών
Από την 1η Ιανουαρίου του 2018 έως και τα τέλη Οκτωβρίου 2022 είχαν ολοκληρωθεί περισσότεροι από 54.000 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, ενώ 5.635 είναι ήδη προγραμματισμένοι να διεξαχθούν από 1 Νοεμβρίου 2022 έως 31 Ιουλίου 2023. Από τους πλειστηριασμούς που έχουν ολοκληρωθεί, ποσοστό 83,2% έχει επισπευσθεί από τράπεζες ή από εταιρείες διαχείρισης. Από αυτούς, το 75,4% ήταν εναντίον φυσικών προσώπων.
Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, «ο πλειστηριασμός της περιουσίας του οφειλέτη αποτελεί ουσιαστικά το βασικό τους εργαλείο είσπραξης, ενώ και σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται και ως μέσο πίεσης του οφειλέτη, ώστε να αποδεχθεί μία ρύθμιση που θα προβλέπει γενναίες εφάπαξ καταβολές, εκποίηση του συνόλου της περιουσίας και εν τέλει κάποιο κούρεμα της οφειλής».
Οι ίδιοι νομικοί κύκλοι διατηρούν επιφυλάξεις για το κατά πόσον αυτή η καθολική επικράτηση των funds και η ραγδαία ανάπτυξη της πρωτογενούς και δευτερογενούς αγοράς κόκκινων δανείων προασπίζει τα συμφέροντα των οφειλετών στο τέλος της ημέρας. «Ιδίως δε, αν σκεφτεί κανείς ότι τα δάνεια αυτά αγοράστηκαν από τα funds σε πολύ χαμηλότερη αξία, αλλά διεκδικούνται –ασφυκτικά!– στο σύνολο της αρχικής αξίας τους, πλέον φυσικά των υπέρογκων αναλογούντων τόκων. Και τη στιγμή που δεν έχει απαντηθεί μέχρι σήμερα, ποιο ήταν το ακριβές τίμημα για τις εν λόγω μεταβιβάσεις, ποια η εκτιμώμενη αξία ανακτησιμότητας των μεταβιβαζόμενων απαιτήσεων και ποιο το κατ’ επέκταση επιδιωκόμενο κέρδος από αυτές. Εξαιτίας μάλιστα αυτού, πολλοί έχουν κάνει λόγο για ενδεχόμενη κερδοσκοπία σε βάρος των οφειλετών», αναφέρουν.
Εν τω μεταξύ, η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου θα επιλύσει το θέμα που έχει προκύψει με τρεις αντικρουόμενες αποφάσεις του Ακυρωτικού Δικαστηρίου για το θέμα των πλειστηριασμών. Η πρώτη απόφαση έκρινε ότι οι εταιρείες διαχείρισης δεν νομιμοποιούνται να προχωρούν σε πλειστηριασμούς για λογαριασμό των funds ή των τραπεζών όταν η μεταβίβαση των δανειακών απαιτήσεων έχει πραγματοποιηθεί με τον παλαιότερο νόμοΦΕΚ Α/157/25-6-2003 για τις τιτλοποιήσεις του 2003, καθώς η συγκεκριμένη δυνατότητα παρέχεται μόνον με τον νόμο του 2015ΦΕΚ Α/176/16-12-2015 για τα «κόκκινα» δάνεια. Οι άλλες δύο, λένε το ακριβώς αντίθετο. Με βάση την Απόφαση 1873/2022 του Αρείου Πάγου, το ζήτημα παραπέμπεται στην Πλήρη Ολομέλεια του Δικαστηρίου, καθότι, όπως αναφέρει στο σκεπτικό της, «δημιουργείται ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος και είναι αναγκαίο για την ενότητα της νομολογίας, με δεδομένη την ανακύψασα στη νομολογία διάσταση ως προς το θέμα της νομιμοποίησης των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων για την άσκηση διαδικαστικών πράξεων υπό το καθεστώς των Νόμων 3156/2003 ΦΕΚ Α/157/25-6-2003και 4354/2015ΦΕΚ Α/176/16-12-2015».
Raster
Πότε γίνεται κούρεμα και μέχρι πόσες δόσεις προβλέπει ο νόμος
Με βάση τη νομοθεσία, μια ρύθμιση μπορεί να προβλέπει μερική διαγραφή οφειλών, ως εξής:
- προς το Δημόσιο: έως 75% επί της βασικής οφειλής, έως 85% επί των προσαυξήσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ΑΑΔΕ και e-ΕΦΚΑ και έως 95% επί των προστίμων της ΑΑΔΕ
- προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων: έως 80% επί της βασικής οφειλής, καθώς και έως 100% επί των τόκων.
Για να επιτευχθεί η μερική διαγραφή χρέους, θα πρέπει τόσο ο οφειλέτης όσο και οι συνοφειλέτες και εγγυητές του να έχουν πραγματική οικονομική αδυναμία. Ακόμα, η εμπορική αξία της περιουσίας του οφειλέτη, των συνοφειλετών και των εγγυητών του πρέπει να είναι μικρότερη του ύψους της οφειλής.
Μετά την ενδεχόμενη μερική διαγραφή οφειλής, το υπόλοιπο χρέος μπορεί να ρυθμιστεί σε ένα μακροχρόνιο πλάνο αποπληρωμής, ως εξής:
- οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούν να ρυθμιστούν σε έως 240 δόσεις
- τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων μπορούν να ρυθμιστούν σε έως:
α) 420 δόσεις για οφειλές φυσικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που καλύπτονται ολικώς ή μερικώς από ειδικά προνόμια (δηλαδή εξασφαλίσεις, προσημειώσεις-υποθήκες και ενέχυρα)
β) 240 δόσεις για τις οφειλές φυσικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που δεν καλύπτονται από ειδικά προνόμια και για οφειλές νομικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που καλύπτονται ολικώς ή μερικώς από ειδικά προνόμια
γ) 180 δόσεις για οφειλές νομικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που δεν καλύπτονται από ειδικά προνόμια.
ΠΗΓΗ: insidestory.gr
