Είναι περίεργο το γεγονός ότι, ενώ βρισκόμαστε σε καραντίνα, όπου λογικά χρειαζόμαστε λιγότερα καταναλωτικά αγαθά, οι πωλήσεις σε ορισμένους εμπορικούς τομείς αυξάνεται ραγδαία. Παρατηρείται, λοιπόν, πως οι πωλήσεις των βασικών καταναλωτικών αγαθών (π.χ. αγαθών σίτισης), εκτοξεύονται στα ύψη. Οι άνθρωποι αγοράζουν, καταναλώνουν και συσσωρεύουν μεγαλύτερες ποσότητες τροφίμων από ότι έκαναν συνήθως.
Αν αναλογιστούμε την «πυραμίδα των ανθρώπινων αναγκών» του Maslow, στην βάση της οποίας βρίσκεται η ανάγκη των ανθρώπων για τροφή, καταλαβαίνουμε και την πρωτόγονη σύνδεση της σίτισης με την επιβίωση, στοιχείο της εξελικτικής πορείας του είδους μας.
Έτσι, σε απειλές που βιώνουν οι άνθρωποι, όπως απειλή πολέμου, αρρώστιας, φυσικών καταστροφών, τείνουν να συγκεντρώνουν βασικά καταναλωτικά αγαθά. Με αυτό τον τρόπο μειώνουν και το άγχος τους απέναντι στην απειλή της ζωής τους.
Είναι γνωστό, άλλωστε, πως η κοινωνική ζωή συνδέεται άρρηκτα με την κατανάλωση, την κίνηση στους δρόμους, την ύπαρξη άλλων ανθρώπων γύρω μας. Με την ιδέα και μόνο πως αυτό πρόκειται να το στερηθούμε, βρίσκουμε ένα πλήθος λόγων ώστε να βρεθούμε έστω και για λίγο σε έναν κοινωνικό τόπο συνάντησης και αλληλεπίδρασης με άλλους.
Το πιο περίεργο με την κατανάλωση, όμως, είναι πως, πέρα από την αγορά των βασικών αγαθών, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η άνοδος της κατανάλωσης προσωπικών αγαθών που έχουν σχέση με την κοινωνική ζωή των ατόμων, όπως τα καλλυντικά, τα προϊόντα ένδυσης, υπόδησης κτλ. μέσω διαδικτυακών αγορών.
Αυτό μπορεί φαίνεται περίεργο και ασύμφωνο με τις συνθήκες της καραντίνας. Η λογική θα έλεγε πως θα ήταν σχεδόν άχρηστη η αγορά τέτοιων προϊόντων. Από την άλλη, όμως, αποκαλύπτει την ανάγκη των ανθρώπων να «κρατηθούν» με κάθε τρόπο στη ζωή, να συνεχίσουν δηλαδή να κάνουν αυτό που έκαναν και πριν. Η αγορά αγαθών για τον εαυτό τους είναι κάτι που τους κάνει να νιώθουν πως η ζωή συνεχίζεται έστω με έναν διαφορετικό τρόπο.
Επιπλέον η κατανάλωση τέτοιων αγαθών δίνει στους ανθρώπους την αίσθηση και την ελπίδα πως η ζωή θα επανέλθει όπως ήταν πριν και όλα αυτά που σήμερα αγοράζουν, θα τους είναι και πάλι σύντομα χρήσιμα.
Φυσικά, γνωρίζουμε πως πολλοί άνθρωποι, όταν βιώνουν στρεσογόνες καταστάσεις στην ζωή τους, ανακουφίζονται έστω και προσωρινά μέσω της κατανάλωσης ακόμη και άχρηστων αντικειμένων. Ποιος, όμως, έχει την ανάγκη να τρέξει να καταναλώσει απερίσκεπτα όταν είναι μέσα και γύρω του καλά, όταν ζει ήρεμα, όταν βιώνει έναν έρωτα; Η αλόγιστη κατανάλωση πάντοτε έρχεται να απαλύνει ένα εσωτερικό κενό ή μια απειλή που οι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν.
Της Δήμητρας Καββαθά,
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
