Σκέψεις από το Διεθνές Συνέδριο OBCD, Πανεπιστήμιο Πατρών | 7–8 Μαΐου 2025
Την περασμένη εβδομάδα, το Πανεπιστήμιο της Πάτρας φιλοξένησε ένα σημαντικό γεγονός για την ευρωπαϊκή κοινότητα της κοινωνικής οικονομίας: το Διεθνές Συνέδριο για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και την Κοινωνική Καινοτομία – Ανοιχτές Επιχειρήσεις για την Ανάπτυξη της Κοινότητας, που διοργανώθηκε από το Εργαστήριο Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας και Κοινωνικής Καινοτομίας και το Πρόγραμμα OBCD. Το διήμερο συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του πανεπιστημίου, συγκέντρωσε ερευνητές, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, επαγγελματίες και ηγέτες κοινωνικών επιχειρήσεων, με σκοπό να διερευνήσουν τον ρόλο της ανοιχτότητας και της συνεργασίας στην προώθηση της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης.
Ένα σύνολο ιδεών, πολιτικών και πρακτικών
Από την εναρκτήρια συνεδρίαση, το συνέδριο έθεσε έναν συνεργατικό και προοδευτικό τόνο. Εκπρόσωποι του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, του Εμπορικού Επιμελητηρίου Αχαΐας, καθώς και της ακαδημαϊκής και κοινωνικής επιχειρηματικής κοινότητας τόνισαν την ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν οι αναπτυξιακές στρατηγικές με βάση την κοινωνική αξία, την ισότητα και την ανθεκτικότητα. Το κοινό τους μήνυμα υπογράμμισε τον κεντρικό στόχο της διάσκεψης: την ενίσχυση της θεσμικής, εκπαιδευτικής και χρηματοδοτικής υποδομής για την κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Οι πρωινές κεντρικές συνεδρίες της πρώτης ημέρας παρουσίασαν το πολιτικό τοπίο και τις πρακτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας. Αξιοσημείωτες παρουσιάσεις περιλάμβαναν αναλύσεις των εμβληματικών πρωτοβουλιών της ΕΕ, της εθνικής στρατηγικής της Ελλάδας για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, καθώς και των αναδυόμενων πλαισίων ανάπτυξης ικανοτήτων, όπως το έργο OBCD. Όλοι οι εισηγητές υπογράμμισαν τόσο την πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσο και τα κρίσιμα κενά που εξακολουθούν να υπάρχουν, ιδίως όσον αφορά την κατάρτιση, τον συντονισμό και την τοπική εφαρμογή.
Χρηματοοικονομικά εργαλεία, οικοσυστήματα και θεσμική καινοτομία
Στις επόμενες συνεδρίες εξετάστηκε το ζήτημα της χρηματοδότησης και της ανάπτυξης οικοσυστημάτων. Μέσω μελετών περιπτώσεων σχετικά με τη χρηματοδότηση LEADER, τους μηχανισμούς συνεργατικής χρηματοδότησης και τις περιφερειακές πρωτοβουλίες, οι συμμετέχοντες διερεύνησαν νέους τρόπους υποστήριξης των οργανώσεων κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας (ΚΑΛΟ). Οι συζητήσεις έδωσαν έμφαση στον ρόλο της αποκεντρωμένης διακυβέρνησης, των τοπικών προσεγγίσεων και της σημασίας των διατομεακών συνεργασιών για τη δημιουργία βιώσιμων δομών στήριξης των κοινωνικών επιχειρήσεων.
Η συνεδρία για τα οικοσυστήματα υποστήριξης ανέδειξε τόσο τις εννοιολογικές βάσεις όσο και τις πρακτικές εφαρμογές της ανοικτής καινοτομίας στην κοινωνική οικονομία. Το μοντέλο των Τοπικών Κόμβων που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου OBCD, σε συνεργασία με εταίρους από την Ελλάδα, τη Φινλανδία και την Ισπανία, αναδείχθηκε ως ένα συναρπαστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο τα συλλογικά σχεδιασμένα, αρθρωτά οικοσυστήματα μπορούν να προσαρμοστούν στις τοπικές συνθήκες. Οι ομιλητές από περιφερειακούς κόμβους καινοτομίας και υπηρεσίες απασχόλησης υπογράμμισαν την ανάγκη για ευέλικτες, προσανατολισμένες στους χρήστες υποδομές που γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ της δημόσιας πολιτικής και της επιχειρηματικότητας σε τοπικό επίπεδο.
Εκπαίδευση, έρευνα και πρακτικά εργαλεία για κοινωνικό αντίκτυπο
Οι απογευματινές συνεδρίες της πρώτης ημέρας επικεντρώθηκαν στα εκπαιδευτικά και ερευνητικά στοιχεία της πρωτοβουλίας OBCD. Ερευνητικές ομάδες από την Ισπανία, τη Φινλανδία και την Ιταλία παρουσίασαν τα ευρήματά τους σχετικά με τις ανάγκες κατάρτισης και τις ελλείψεις δεξιοτήτων στην κοινωνική οικονομία, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη ενός νέου πλαισίου ικανοτήτων, του SEntreComp, προσαρμοσμένου στις πραγματικές συνθήκες των κοινωνικών επιχειρήσεων. Η πιλοτική εφαρμογή των εκπαιδευτικών ενοτήτων του OBCD και του ανοιχτού διαδικτυακού μαθήματος (MOOC) κατέδειξε το δυναμικό της ανοιχτής εκπαίδευσης ως στρατηγικού μοχλού για την τοπική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς.
Παράλληλες συνεδρίες με ερευνητικές εργασίες προσέδωσαν βάθος στις συζητήσεις, με συνεισφορές που κάλυψαν όλα τα θέματα, από τα πλαίσια αξιολόγησης του αντίκτυπου έως τις στρατηγικές μάρκετινγκ για τις ΜΚΟ και τις χωρικές δυναμικές που επηρεάζουν την ανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεων σε διάφορες ευρωπαϊκές περιοχές.
Γεωργία, τεχνητή νοημοσύνη και τα διευρυνόμενα όρια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας
Η δεύτερη μέρα ξεκίνησε με μια κεντρική ομιλία που εστίασε στον τρόπο που συνδέονται η κοινωνική επιχειρηματικότητα με την γεωργία και τη βιωσιμότητα. Οι ομιλητές παρουσίασαν καινοτόμα παραδείγματα από αγροτικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις υπό τη διεύθυνση γυναικών και κοινοτικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ενέργειας. Αυτές οι ιστορίες αποτέλεσαν μια ισχυρή υπενθύμιση ότι η τοπική επιχειρηματικότητα, όταν βασίζεται στις ανάγκες και τις αξίες της κοινότητας, μπορεί να προσφέρει επεκτάσιμες και αναπαραγώγιμες λύσεις σε παγκόσμιες προκλήσεις.
Τα εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της ημέρας προσέφεραν πρακτική εξάσκηση με τα εργαλεία και τις μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του έργου OBCD. Οι συμμετέχοντες εξερεύνησαν την πλατφόρμα ηλεκτρονικών υπηρεσιών, το εργαλείο αξιολόγησης του κοινωνικού αντίκτυπου και το BusinessModelCanvas σε συνεδρίες που διοργανώθηκαν από εταίρους του έργου από την Ελλάδα, την Ιταλία και άλλες χώρες. Οι τελικές συνεδρίες επανέλαβαν τις ρίζες του συνεταιριστικού κινήματος, προσφέροντας ιστορικό πλαίσιο και στρατηγικά διδάγματα για το παρόν.
Τελικές σκέψεις
Η Διεθνής Διάσκεψη του OBCD κατέστησε σαφές ότι το μέλλον της κοινωνικής επιχειρηματικότητας δεν εξαρτάται μόνο από την φιλοδοξία και τις καλές προθέσεις. Απαιτεί υποδομές — εκπαιδευτικές, θεσμικές και οικονομικές — καθώς και μια νοοτροπία ανοιχτότητας, συνεργασίας και συνεχούς μάθησης. Συγκεντρώνοντας διαφορετικούς ενδιαφερόμενους φορείς σε ένα περιβάλλον αμοιβαίου σεβασμού και κοινού σκοπού, η διάσκεψη δημιούργησε όχι μόνο ένα χώρο διαλόγου, αλλά και τα θεμέλια για μακροπρόθεσμη συνεργασία.
Καθώς οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες σε όλη την Ευρώπη γίνονται όλο και πιο σύνθετες, το έργο που παρουσιάστηκε στη διάσκεψη αυτή προσφέρει τόσο έμπνευση όσο και πρακτικές οδηγίες. Τώρα εναπόκειται σε όλους μας — είτε ως ερευνητές, επαγγελματίες ή υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής — να αξιοποιήσουμε αυτές τις ιδέες και να συνεχίσουμε να χτίζουμε μια πιο συμπεριληπτική και βιώσιμη οικονομία από τη βάση.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο OBCD και τις μελλοντικές δραστηριότητες, επισκεφθείτε:www.obcdproject.eu
