Tης Άννας Αγγελίδου

anagelidou@yahoo.gr

*Η «Πρώτη» μίλησε με τον Εισαγγελέα Ηλείας Ευάγγελο Μιχαήλο

ο οποίος αναφέρθηκε στην αύξηση των φαινομένων bullying

Μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού είναι οι υποθέσεις «bullying» που έχουν φτάσει έως τον εισαγγελέα, τα τελευταία χρόνια στην Ηλεία. Σύμφωνα με πληροφορίες, ελάχιστοι είναι οι γονείς οι οποίοι περνάνε τη πόρτα του Εισαγγελέα προκειμένου να καταγγείλουν μία υπόθεση σχολικού εκφοβισμού και αυτό συνήθως συμβαίνει όταν η κατάσταση έχει ήδη ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Η «Πρώτη» πέρασε την πόρτα του Εισαγγελέα Ηλείας Ευάγγελου Μιχαήλου με τον οποίο συζήτησε για τις υποθέσεις «bullying» που έχουν απασχολήσει τις εισαγγελικές Αρχές τα τελευταία χρόνια. Όπως επεσήμανε ο Ε. Μιχαήλος, συνήθων οι μητέρες είναι εκείνες που προχωρούν σε καταγγελία του συμβάντος  -ίσως γιατί βρίσκονται τις περισσότερες φορές πιο κοντά στα παιδιά. Από τις υποθέσεις «bulling» που έχουν φτάσει έως τις Εισαγγελικές Αρχές ελάχιστες είναι εκείνες οι οποίες φτάνουν έως την εκδίκαση τους. Το πιο σύνηθες είναι να γίνονται «συστάσεις» προς τους γονείς των παιδιών που είναι «θύτες» από τις Αστυνομικές Αρχές παρουσία και των γονέων του «θύματος». Συνήθως μετά από τη «συγνώμη» του «θύματος» προς το «θύτη» οι διαδικασίες σταματούν – με την προϋπόθεση ωστόσο ότι δεν θα επαναληφθούν αντίστοιχες συμπεριφορές.  Όταν όμως οι διαδικασίες προχωρούν τότε επεμβαίνει κοινωνικός λειτουργός ο οποίος έρχεται σε επαφή με τις δύο πλευρές σε μία διαδικασία περισσότερο υποστηρικτικού ρόλου. Εξάλλου το «bullying» από μόνο του αποτελεί πλημμέλημα… κάτι το οποίο όμως αλλάζει όταν πέρα από το «bullying» υπάρχει η άσκηση σωματικής βίας ή η ληστεία.

Όπως επεσήμανε ο Ε. Μιχαήλος, το «bullying» με διαφορετική μορφή πάντα απασχολούσε την κοινωνία μας και ειδικότερα τον χώρο του σχολείου, ωστόσο ο ενεργός ρόλος των εκπαιδευτικών αλλά και των ίδιων των μαθητών λειτουργούσε «κατασταλτικά» σε τέτοιες περιπτώσεις. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο παρατηρούμε το φαινόμενο του «bullying» να διογκώνεται και σαφώς να αλλάζει «μορφές». Την πόρτα του Εισαγγελέα περνούν ακόμα και εκπαιδευτικοί οι οποίοι καταγγέλλουν «κακώς κείμενα» που σημειώνονται εντός των σχολικών μονάδων και συνδυάζονται ακόμα και με την χρήση κινητών τηλεφώνων.  Ομάδες μαθητών προχωρούν σε διάφορες πράξεις τις οποίες μάλιστα καταγράφουν με τα κινητά τους τηλέφωνα θέλοντας ουσιαστικά να «πουλήσουν μαγκιά»… !

Τις περισσότερες φορές πίσω από ένα παιδί «θύτη» βρίσκεται ένα μεγάλο οικογενειακό πρόβλημα, κάτι όμως που ισχύει και για τα παιδιά «θύματα» που ουσιαστικά δέχονται για κάποιο λόγο την «επιθετική» συμπεριφορά!

Ο ρόλος των ενηλίκων

Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα και κυρίως το ζήτημα του bullying  είναι το να σπάσει η σιωπή… μόνο όταν γνωρίζεις το πρόβλημα μπορείς και να το αντιμετωπίσεις. Ο εκφοβισμός bullying μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία του θύματος, τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές επιδόσεις και τη γενική ευημερία του. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις αιτίες και τις συνέπειες του bullying. Το bullying μας αφορά όλους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο… Αποτελεί κοινό τόπο των επιστημονικών θεωρήσεων του φαινομένου, το πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει μια αποτελεσματική του αντιμετώπιση. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η πρώιμη παρέμβαση. Η πρόληψη έχει άμεση σχέση με την εξέλιξη του παιδιού και του εφήβου σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, στην υγεία και την ομαλή του ανάπτυξη.  Οι παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού θα πρέπει να επικεντρώνονται στις επιθετικές συμπεριφορές πριν την εκδήλωση του φαινομένου στο σχολείο, στη βοήθεια στους μαθητές που ενδέχεται να εκδηλώσουν επιθετικές συμπεριφορές καθώς και στην προσπάθεια μείωσης της συχνότητας και της έντασής τους ως ένα ολοκληρωμένο «σχέδιο δράσης».

Η UNESCO, στη μελέτη της για τον ρόλο των εκπαιδευτικών στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχολικής βίας δίνει ιδιαίτερο βάρος στον ολιστικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει μια τέτοια πολιτική. Στη σύνοψη της μελέτης αναφέρεται ότι  «τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι αποτελεσματικές απαντήσεις στη σχολική βία, συμπεριλαμβανομένου του εκφοβισμού, θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένες ή ολιστικές, δηλαδή να αποτελούνται από συνδυασμό πολιτικών και παρεμβάσεων». Αυτό συνιστά μια απάντηση που «υπερβαίνει το σχολείο» και «θα μπορούσε να περιγραφεί καλύτερα ως ένα σύστημα ολικής εκπαίδευσης ή μια προσέγγιση ολόκληρης της εκπαίδευσης».

Η ολιστική προσέγγιση  στοχεύει στην αλλαγή του κλίματος του σχολείου ώστε να μην αναπαράγεται η βία με την αποτελεσματικότητα πρόληψης και εφαρμογής προγραμμάτων κατά του σχολικού εκφοβισμού να έχει άμεση σχέση με την υιοθέτηση της Κοινωνικής προσέγγισης. Στο πλαίσιο αυτό οι παρεμβάσεις αφορούν όλους τους εμπλεκόμενους. Το σχολείο, την τάξη, τον εκπαιδευτικό, τους μαθητές, τους γονείς, την κοινωνική αντίληψη και τις κοινωνικές σχέσεις.

Οι αιτίες του bullying

Το bullying, μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες. Όπως ατομικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Μερικές από τις κοινές αιτίες του εκφοβισμού είναι:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Οι νταήδες συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Και νιώθουν την ανάγκη να διεκδικήσουν την κυριαρχία τους στους άλλους, για να αισθάνονται καλύτερα με τον εαυτό τους.
• Ανασφάλεια: Οι νταήδες μπορεί να αισθάνονται ανασφαλείς για τις δικές τους ικανότητες, τα επιτεύγματα ή την εμφάνισή τους. Και προβάλλουν τις ανασφάλειες τους στους άλλους μέσω του εκφοβισμού.
• Ανισορροπία δύναμης: Οι «νταήδες» μπορεί να αντιλαμβάνονται τα θύματά τους ως πιο αδύναμα ή λιγότερο ισχυρά από τον εαυτό τους. Συνήθως χρησιμοποιούν αυτή την ανισορροπία δύναμης, για να ασκήσουν έλεγχο και να εκφοβίσουν τους άλλους.
• Κοινωνικοί κανόνες: Σε ορισμένους πολιτισμούς, ο εκφοβισμός κανονικοποιείται ή ακόμη και ενθαρρύνεται ως τρόπος απόδειξης της σκληρότητας ή της δύναμης κάποιου.
• Έλλειψη ενσυναίσθησης: Οι «νταήδες» μπορεί να μην έχουν την ικανότητα να συμπάσχουν με τα συναισθήματα ή τις προοπτικές των άλλων. Ως εκ τούτου, να μην αισθάνονται τύψεις ή ενοχές, για τις πράξεις τους. Συνήθως αυτό ακολουθείται από ψυχική ασθένεια που έχουν οι bullies τύποι.

Πρώτη άποψη

Σίγουρα πίσω από τα φαινόμενα bullying κρύβονται κοινωνικοοικονομικοί όροι ή η αδιαφορία του οικογενειακού περιβάλλοντος. Τα παιδιά εισπράττει τα πάντα. Χρειάζεται υποστήριξη στα θύματα και πρέπει να θυμόμαστε ότι ένα παιδί θύμα μπορεί πολύ «εύκολα» να μετατραπεί σε ένα παιδί «θύτη». Δεν γίνεται να βλέπουμε ένα περιστατικό και το ανεχόμαστε.… θα πρέπει να κάνουμε κάτι. Ως γονείς οφείλουμε να ενημερώνουμε τα παιδιά μας. Θα πρέπει να σπάσουμε τη σιωπή. Θα πρέπει να δείξουμε το δρόμο της επίλυσης ενός προβλήματος. Ακόμα και σε θέματα διαδικτυακού εκφοβισμού τα οποία πληθαίνουν διαρκώς θα πρέπει να υπάρξει μία σοβαρή διαχείριση. Η πολιτεία θα πρέπει να κινηθεί θεσμικά. Δεν αρκεί ένας νόμος και ένα πλαίσιο. Πρέπει οι γονείς να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, αξιοποιώντας τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Μπορεί να βοηθήσει και ο εκάστοτε δήμος σε τοπικό επίπεδο με ενημερώσεις για τον εκφοβισμό καλώντας τους πραγματικά ειδικούς και να ενημερώνουμε παιδιά, γονείς και καθηγητές με επιστημονική προσέγγιση. Ευθύνη για όλα όσα συμβαίνουν στα παιδιά μας, έχουμε εμείς ως ενήλικες, γονείς, κηδεμόνες και εκπαιδευτικοί. Η εποχή του «ωχαδερφισμού» οδηγεί στην βία. Πρέπει να αποφύγουμε συμπεριφορές που πληγώνουν τα παιδιά. Δεν φταίνε τα παιδιά, αλλά εμείς ως γονείς.

Tης Άννας Αγγελίδου

anagelidou@yahoo.gr

*Η «Πρώτη» μίλησε με τον Εισαγγελέα Ηλείας Ευάγγελο Μιχαήλο

ο οποίος αναφέρθηκε στην αύξηση των φαινομένων bullying

Μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού είναι οι υποθέσεις «bullying» που έχουν φτάσει έως τον εισαγγελέα, τα τελευταία χρόνια στην Ηλεία. Σύμφωνα με πληροφορίες, ελάχιστοι είναι οι γονείς οι οποίοι περνάνε τη πόρτα του Εισαγγελέα προκειμένου να καταγγείλουν μία υπόθεση σχολικού εκφοβισμού και αυτό συνήθως συμβαίνει όταν η κατάσταση έχει ήδη ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Η «Πρώτη» πέρασε την πόρτα του Εισαγγελέα Ηλείας Ευάγγελου Μιχαήλου με τον οποίο συζήτησε για τις υποθέσεις «bullying» που έχουν απασχολήσει τις εισαγγελικές Αρχές τα τελευταία χρόνια. Όπως επεσήμανε ο Ε. Μιχαήλος, συνήθων οι μητέρες είναι εκείνες που προχωρούν σε καταγγελία του συμβάντος  -ίσως γιατί βρίσκονται τις περισσότερες φορές πιο κοντά στα παιδιά. Από τις υποθέσεις «bulling» που έχουν φτάσει έως τις Εισαγγελικές Αρχές ελάχιστες είναι εκείνες οι οποίες φτάνουν έως την εκδίκαση τους. Το πιο σύνηθες είναι να γίνονται «συστάσεις» προς τους γονείς των παιδιών που είναι «θύτες» από τις Αστυνομικές Αρχές παρουσία και των γονέων του «θύματος». Συνήθως μετά από τη «συγνώμη» του «θύματος» προς το «θύτη» οι διαδικασίες σταματούν – με την προϋπόθεση ωστόσο ότι δεν θα επαναληφθούν αντίστοιχες συμπεριφορές.  Όταν όμως οι διαδικασίες προχωρούν τότε επεμβαίνει κοινωνικός λειτουργός ο οποίος έρχεται σε επαφή με τις δύο πλευρές σε μία διαδικασία περισσότερο υποστηρικτικού ρόλου. Εξάλλου το «bullying» από μόνο του αποτελεί πλημμέλημα… κάτι το οποίο όμως αλλάζει όταν πέρα από το «bullying» υπάρχει η άσκηση σωματικής βίας ή η ληστεία.

Όπως επεσήμανε ο Ε. Μιχαήλος, το «bullying» με διαφορετική μορφή πάντα απασχολούσε την κοινωνία μας και ειδικότερα τον χώρο του σχολείου, ωστόσο ο ενεργός ρόλος των εκπαιδευτικών αλλά και των ίδιων των μαθητών λειτουργούσε «κατασταλτικά» σε τέτοιες περιπτώσεις. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο παρατηρούμε το φαινόμενο του «bullying» να διογκώνεται και σαφώς να αλλάζει «μορφές». Την πόρτα του Εισαγγελέα περνούν ακόμα και εκπαιδευτικοί οι οποίοι καταγγέλλουν «κακώς κείμενα» που σημειώνονται εντός των σχολικών μονάδων και συνδυάζονται ακόμα και με την χρήση κινητών τηλεφώνων.  Ομάδες μαθητών προχωρούν σε διάφορες πράξεις τις οποίες μάλιστα καταγράφουν με τα κινητά τους τηλέφωνα θέλοντας ουσιαστικά να «πουλήσουν μαγκιά»… !

Τις περισσότερες φορές πίσω από ένα παιδί «θύτη» βρίσκεται ένα μεγάλο οικογενειακό πρόβλημα, κάτι όμως που ισχύει και για τα παιδιά «θύματα» που ουσιαστικά δέχονται για κάποιο λόγο την «επιθετική» συμπεριφορά!

Ο ρόλος των ενηλίκων

Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα και κυρίως το ζήτημα του bullying  είναι το να σπάσει η σιωπή… μόνο όταν γνωρίζεις το πρόβλημα μπορείς και να το αντιμετωπίσεις. Ο εκφοβισμός bullying μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία του θύματος, τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές επιδόσεις και τη γενική ευημερία του. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις αιτίες και τις συνέπειες του bullying. Το bullying μας αφορά όλους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο… Αποτελεί κοινό τόπο των επιστημονικών θεωρήσεων του φαινομένου, το πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει μια αποτελεσματική του αντιμετώπιση. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η πρώιμη παρέμβαση. Η πρόληψη έχει άμεση σχέση με την εξέλιξη του παιδιού και του εφήβου σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, στην υγεία και την ομαλή του ανάπτυξη.  Οι παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού θα πρέπει να επικεντρώνονται στις επιθετικές συμπεριφορές πριν την εκδήλωση του φαινομένου στο σχολείο, στη βοήθεια στους μαθητές που ενδέχεται να εκδηλώσουν επιθετικές συμπεριφορές καθώς και στην προσπάθεια μείωσης της συχνότητας και της έντασής τους ως ένα ολοκληρωμένο «σχέδιο δράσης».

Η UNESCO, στη μελέτη της για τον ρόλο των εκπαιδευτικών στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχολικής βίας δίνει ιδιαίτερο βάρος στον ολιστικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει μια τέτοια πολιτική. Στη σύνοψη της μελέτης αναφέρεται ότι  «τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι αποτελεσματικές απαντήσεις στη σχολική βία, συμπεριλαμβανομένου του εκφοβισμού, θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένες ή ολιστικές, δηλαδή να αποτελούνται από συνδυασμό πολιτικών και παρεμβάσεων». Αυτό συνιστά μια απάντηση που «υπερβαίνει το σχολείο» και «θα μπορούσε να περιγραφεί καλύτερα ως ένα σύστημα ολικής εκπαίδευσης ή μια προσέγγιση ολόκληρης της εκπαίδευσης».

Η ολιστική προσέγγιση  στοχεύει στην αλλαγή του κλίματος του σχολείου ώστε να μην αναπαράγεται η βία με την αποτελεσματικότητα πρόληψης και εφαρμογής προγραμμάτων κατά του σχολικού εκφοβισμού να έχει άμεση σχέση με την υιοθέτηση της Κοινωνικής προσέγγισης. Στο πλαίσιο αυτό οι παρεμβάσεις αφορούν όλους τους εμπλεκόμενους. Το σχολείο, την τάξη, τον εκπαιδευτικό, τους μαθητές, τους γονείς, την κοινωνική αντίληψη και τις κοινωνικές σχέσεις.

Οι αιτίες του bullying

Το bullying, μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες. Όπως ατομικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Μερικές από τις κοινές αιτίες του εκφοβισμού είναι:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Οι νταήδες συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Και νιώθουν την ανάγκη να διεκδικήσουν την κυριαρχία τους στους άλλους, για να αισθάνονται καλύτερα με τον εαυτό τους.
• Ανασφάλεια: Οι νταήδες μπορεί να αισθάνονται ανασφαλείς για τις δικές τους ικανότητες, τα επιτεύγματα ή την εμφάνισή τους. Και προβάλλουν τις ανασφάλειες τους στους άλλους μέσω του εκφοβισμού.
• Ανισορροπία δύναμης: Οι «νταήδες» μπορεί να αντιλαμβάνονται τα θύματά τους ως πιο αδύναμα ή λιγότερο ισχυρά από τον εαυτό τους. Συνήθως χρησιμοποιούν αυτή την ανισορροπία δύναμης, για να ασκήσουν έλεγχο και να εκφοβίσουν τους άλλους.
• Κοινωνικοί κανόνες: Σε ορισμένους πολιτισμούς, ο εκφοβισμός κανονικοποιείται ή ακόμη και ενθαρρύνεται ως τρόπος απόδειξης της σκληρότητας ή της δύναμης κάποιου.
• Έλλειψη ενσυναίσθησης: Οι «νταήδες» μπορεί να μην έχουν την ικανότητα να συμπάσχουν με τα συναισθήματα ή τις προοπτικές των άλλων. Ως εκ τούτου, να μην αισθάνονται τύψεις ή ενοχές, για τις πράξεις τους. Συνήθως αυτό ακολουθείται από ψυχική ασθένεια που έχουν οι bullies τύποι.

Πρώτη άποψη

Σίγουρα πίσω από τα φαινόμενα bullying κρύβονται κοινωνικοοικονομικοί όροι ή η αδιαφορία του οικογενειακού περιβάλλοντος. Τα παιδιά εισπράττει τα πάντα. Χρειάζεται υποστήριξη στα θύματα και πρέπει να θυμόμαστε ότι ένα παιδί θύμα μπορεί πολύ «εύκολα» να μετατραπεί σε ένα παιδί «θύτη». Δεν γίνεται να βλέπουμε ένα περιστατικό και το ανεχόμαστε.… θα πρέπει να κάνουμε κάτι. Ως γονείς οφείλουμε να ενημερώνουμε τα παιδιά μας. Θα πρέπει να σπάσουμε τη σιωπή. Θα πρέπει να δείξουμε το δρόμο της επίλυσης ενός προβλήματος. Ακόμα και σε θέματα διαδικτυακού εκφοβισμού τα οποία πληθαίνουν διαρκώς θα πρέπει να υπάρξει μία σοβαρή διαχείριση. Η πολιτεία θα πρέπει να κινηθεί θεσμικά. Δεν αρκεί ένας νόμος και ένα πλαίσιο. Πρέπει οι γονείς να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, αξιοποιώντας τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Μπορεί να βοηθήσει και ο εκάστοτε δήμος σε τοπικό επίπεδο με ενημερώσεις για τον εκφοβισμό καλώντας τους πραγματικά ειδικούς και να ενημερώνουμε παιδιά, γονείς και καθηγητές με επιστημονική προσέγγιση. Ευθύνη για όλα όσα συμβαίνουν στα παιδιά μας, έχουμε εμείς ως ενήλικες, γονείς, κηδεμόνες και εκπαιδευτικοί. Η εποχή του «ωχαδερφισμού» οδηγεί στην βία. Πρέπει να αποφύγουμε συμπεριφορές που πληγώνουν τα παιδιά. Δεν φταίνε τα παιδιά, αλλά εμείς ως γονείς.