Ένα πολύ σημαντικό γεγονός της Ελληνικής Επανάστασης στην Ηλεία
* Στη ναυμαχία ενεπλάκησαν 12 ελληνικά πλοία και 11 βαριά εξοπλισμένα τουρκικά πλοία
*Το τέχνασμα του Σπετσιώτη αγωνιστή Ν. Μπόταση
Το χρονικό της Ναυμαχίας
Ηταν 30η Σεπτεμβρίου 1821 όταν ελληνικά και τουρκικά πλοία βρέθηκαν αντιμέτωπα στον κόλπο του Κατακόλου.
Μεταξύ των Ελλήνων πλοιάρχων βρίσκεται ο Ανδρέας Μιαούλης, μία από τις σημαντικότερες μορφές της Επανάστασης του 1821.
Επικεφαλής της τουρκικής αρμάδας είναι ο ναύαρχος Καρά Αλής, ο οποίος τον Απρίλιο του 1822 θα ηγηθεί της σφαγής των Ελλήνων στην Χίο με τον ίδιο να βρίσκει τελικά το θάνατο στο λιμάνι του νησιού δύο μήνες αργότερα όταν ο μπουρλοτιέρης Κωνσταντίνος Κανάρης τίναξε στον αέρα τη ναυαρχίδα του.
Στη ναυμαχία στον κόλπο του Κατακόλου, στις εκβολές του Αλφειού ποταμού, ενεπλάκησαν 12 ελληνικά πλοία και 11 βαριά εξοπλισμένα τουρκικά πλοία. Η υπεροπλία των Τούρκων με τους καταιγιστικούς κανονιοβολισμούς φέρνουν σε δύσκολη θέση την ελληνική δύναμη.
Η ψυχή του Σπετσιώτη αγωνιστή Νικολάου Μπόταση
Παρόλα αυτά για ακόμα μια φορά η Ελληνική ψυχή μίλησε.
Ο αγνός Σπετσιώτης αγωνιστής Νικόλαος Μπότασης επιχείρησε ένα τέχνασμα το οποίο είχε επιτυχή έκβαση.
Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής προχώρησε ταχύτατα με τη Νάβα του ανάμεσα από τουρκικά πλοία. Εκείνα αντί να στρέψουν τα πυροβόλα εναντίον του φοβούμενα ότι το Σπετσιώτικο πλοίο ήταν πυρπολικό έσπευσαν να απομακρυνθούν σε αρκετή απόσταση. Τότε ο Μπότασης εξαπέλυσε εκεί μια βάρκα γεμάτη από εύφλεκτες ύλες και της έβαλε φωτιά δημιουργώντας τεχνητό καπνό στην επιφάνεια της θάλασσας. Ο καπνός ήταν τόσο πολύς ώστε μετά από λίγο τα πλοία έγιναν αφανή μεταξύ τους και ο Μπότασης γύρισε γρήγορα στα ελληνικά.
Οι Τούρκοι πιστεύοντας ότι η φλεγόμενη βάρκα ήταν το Σπετσιώτικο πλοίο φοβήθηκαν την εφόρμηση προς πυρπόληση και άρχισαν να κανονιοβολούν κατά της εστίας του καπνού και έτσι τα ελληνικά πλοία κατόρθωσαν να διαφύγουν ακτοπλούντα και να περάσουν γύρω από το Κατάκολο.
Τι αναφέρει ο Σπυρίδων Τρικούπης
Όπως αναφέρεται στον Β΄ τόμο της «Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Σπυρίδωνα Τρικούπη, «ενώ δε ο εχθρικός στόλος διέπλεε την ελληνικήν θάλασσαν και κατέστρεφεν, ο ελληνικός διέμενεν άπλους. Τα πλοία, ως ιδιόστολα, ήσαν δικαίω τω λόγω και δυσκίνητα, αλλ’ ο μέγας κίνδυνος της πατρίδος έπεισε και ταύτην την φοράν τους γενναίους νησιώτας εις νέας χρηματικάς καταβολάς, δι’ ων εφοδιασθέντα 35 εξέπλευσαν προς τα δυτικά της Πελοποννήσου εις συνάντησιν των εχθρικών• συνεξέπλευσε κατά πρώτην φοράν και ο Ανδρέας Βώκος, ο και Μιαούλης ως απλούς πλοίαρχος. Ολίγον διέμεινεν ο εχθρικός στόλος εν Ζακύνθω, και απέπλευσε διευθυνόμενος εις Κωνσταντινούπολιν καθ’ όν καιρόν έπλεε προς τον κορινθιακόν κόλπον ο ελληνικός».
Για τις μέρες εκείνες ο Σπυρίδων Τρικούπης γράφει: «Εν ώ δε τοιαύτα συνέβαιναν επί της ακτής της Ζακύνθου, πλοία του προς την Ύδραν και Σπέτσας πλέοντος ελληνικού στόλου έπεσαν υπό το σκότος της νυκτός εις το μέσον του εχθρικού μεταξύ Ζακύνθου και Γλαρέντσας και εκινδύνευσαν. Αλλά παρευρεθείς ο Μιαούλης εφάνη αυτοφυής ναύαρχος• έφερε τα πλοία όσον εδύνατο πλησιέστερον της πελοποννησιακής ξηράς, διέταξε να παραπλέωσι, και τοιουτοτρόπως τα μεγαλόσωμα εχθρικά, μη δυνάμενα να πλεύσωσιν εις ολιγοβαθή νερά, εκανονοβόλουν μακρόθεν όλον το νυχθήμερον επί ματαίω. Την δε επελθούσαν νύκτα διεξέπλευσαν τα ελληνικά σώα».
Τι αναφέρει ο Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος
Για την ναυμαχία του Κατακόλου γράφει στο βιβλίο του ο Ηλείος ερευνητής και ιστορικός Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος.
Η σύγκρουση στον Κυπαρισσιακό Κόλπο περιγράφεται στα «Σπετσιώτικα» υπό τον Χατζή – Αναργύρου ως εξής:
«….Τη δε 30 του αυτού μηνός, αποσπασθέντων δύω Οθωμανικών εκ της ομάδας των, μεταξύ Κατακώλου και της νήσου Πρώτης, ώρμησαν δώδεκα εκ των Ελληνικών πλοίων τα πλησιέστερα, ίνα κατακαύσωσιν, αλλ’ επήλθε γαλήνη, τα δε προς το πέλαγος Οθωμανικά σκάφη συνισταμένα εκ τεσσάρων δικρότων, δύω φρεγατών και υπέρ των εβδομήκοντα ετέρων διαφόρου δυνάμεως πλοίων, έχοντα πελάγιον ούριον άνεμο, έσπευσαν επί τω προηγηθέντι κανονιοβαλισμό των συναδέλφων των επί τούτω προκαλούντων την επικουρίαν των να απέλθωσι και προσβάλωσι συσσωματωείσαν την Ελληνική δύναμιν εκ του συστάδην, επιβρέχοντα μάλιστα δια μηχανών τα ιστία των προς ταχυπλοϊαν.
Αλλ’ οι Έλληνες αντιπολεμούντες, εσυστρέφοντο επιτηδείως καθ’ όλην την έκτασον της εν Κυπαρισσία και Ήλιδι παραλίας μέχρι της άκρας Ιχθύως (σ. Κατακώλου), όπου ευρέθησαν χάρις δε τη ιαμίτιτη (σ. προφανώς ετοιμότητι) των πλοιάρχων και τη ταχυποϊα των σκαφών, αντέκρουσαν επιτυχώς την έφοδον, οι δε Τούρκοι εβιάσθησαν εις τα ρηχέα των υδάτων και απολεσθώσιν».
Με τον τρόπο αυτόν τα Ελληνικά πλοία αν και ολιγώτερα απέφυγαν τον κίνδυνο καταστροφής, πλην του βρικίου των Σπετσών «Θεμιστοκλής», ιδιοκτησίας του Χατζή – Ιωάννου Μέξη «…όπερ αντί να μένη σταθερώς κανονιοβολούν και παραπλέον ως τα λοιπά». Έριξε άγκυρα στο Κατάκωλο. Τούτο εγκαταλείφθη από τους ναύτες του, οι οποίοι βγήκαν στη στεριά με τις βάρκες τους.
ΠΗΓΕΣ:
1)Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης – ΤΟΜΟΣ Β’ – Σπυρίδων Τρικούπης
2) Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος – «Ο ΠΥΡΓΟΣ και Η ΗΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ» (Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης 2003)
Η Ναυμαχία του Κατακόλου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης στην Ηλεία.
