Του Γιώργου Παναγιωτόπουλου
(Καθηγητής, Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρών)
Η αγροτική παραγωγή στην Ηλεία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της τοπικής αλλά και εθνικής οικονομίας, προσφέροντας σημαντική συνεισφορά στην επισιτιστική ασφάλεια και στην απασχόληση. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα τίθενται σε σοβαρό κίνδυνο από την παλαιότητα και την υποβάθμιση των αρδευτικών υποδομών κυρίως των αντλιοστασίων και των αρδευτικών δικτύων.
Ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός των αντλιοστασίων έχει ξεπεράσει τα όρια λειτουργικής του ζωής και παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις σε ενεργειακή αποδοτικότητα. Η υψηλή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που συνεπάγεται, εκτός από την αύξηση του λειτουργικού κόστους, επιβαρύνει και το περιβάλλον. Η συχνότητα των βλαβών οδηγεί σε ασταθή και αναξιόπιστη παροχή νερού, κάτι που δημιουργεί μεγάλες δυσκολίες στους αγρότες που βασίζονται στην άρδευση για τη διατήρηση της παραγωγής τους.
Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά λειτουργικά έξοδα για τους παραγωγούς. (ΔΕΗ ΤΟΕΒ). Με δεδομένη την χαμηλή ενεργειακή απόδοση του εξοπλισμού, το κόστος αυτό εκτοξεύεται, μειώνοντας το καθαρό εισόδημα των αγροτών. Επιπλέον, οι συχνές διακοπές στην παροχή νερού προκαλούν απώλειες παραγωγής καθώς οι καλλιέργειες υποφέρουν από ελλιπή ή μη ομοιόμορφη άρδευση. Αυτό δημιουργεί μια κατάσταση αυξημένης αβεβαιότητας και οικονομικής αστάθειας για τους αγρότες, που καλούνται να καλύψουν αυξημένα κόστη χωρίς αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής
Τα αρδευτικά δίκτυα έχουν υποστεί σημαντική φθορά, με αποτέλεσμα τη δημιουργία διαρροών που οδηγούν σε σπατάλη πολύτιμου νερού. Υπολογίζεται, με στοιχεία ειδικών, ότι οι απώλειες ξεπερνούν κατά πολύ το 25% του διαθέσιμου υδατικού αποθέματος.
Σε μια περιοχή που αντιμετωπίζει πιέσεις από την κλιματική αλλαγή και τις αλλαγές στο υδατικό ισοζύγιο, η σπατάλη αυτή όχι μόνο αυξάνει το κόστος λειτουργίας αλλά υπονομεύει και τη δυνατότητα διαχείρισης των υδατικών πόρων με βιώσιμο τρόπο.
Οι μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες επιφέρουν αυξημένες περιόδους ξηρασίας και ακραία καιρικά φαινόμενα, που αυξάνουν τις απαιτήσεις σε αποδοτική και ευέλικτη διαχείριση του νερού. Οι υφιστάμενες υποδομές δεν επαρκούν για να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες προκλήσεις, γεγονός που απειλεί την αγροτική παραγωγή και την τοπική οικονομία.
Η πρόσκληση Π3-73-1.1: «Έργα Υποδομών Εγγείων Βελτιώσεων» – Δράση 2: «Έργα ταμίευσης και αρδευτικών δικτύων για νέα έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων» του ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027 με πόρους ύψους 500 εκατ. ευρώ για αρδευτικά έργα και χρόνο υποβολής προτάσεων έως 05/09/2025, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας να προωθήσει έργα εκσυγχρονισμού που περιλαμβάνουν:
• Την ενεργειακή αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού των αντλιοστασίων, μειώνοντας το ενεργειακό κόστος και αυξάνοντας την αξιοπιστία.
• Την αντικατάσταση φθαρμένων τμημάτων του αρδευτικού δικτύου, περιορίζοντας τις διαρροές και αυξάνοντας την αποδοτικότητα χρήσης του νερού.
• Την εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων τηλεμετρίας και αυτοματισμών, που θα επιτρέπουν συνεχή παρακολούθηση, έλεγχο και βελτιστοποίηση της άρδευσης.
• Την δημιουργία «τεχνικής λίμνης ηρεμίας», δηλαδή χώρο αποθήκευσης πλεονάζοντος νερού για επαναχρησιμοποίηση, όπου κρίνεται απαραίτητο. Πχ. Στη ζώνη ευθύνης του ΤΟΕΒ Μυρτουντίων. Για την αναγκαιότητα αυτή, ας δουν την ροή νερού προς την θάλασσα στο πρωτεύον αποστραγγιστικό δίκτυο της περιοχής του Δήμου Ανδραβίδας Κυλλήνης.
• Επέκταση του αρδευτικού δικτύου στον πρώην Δήμο Βουπρασίας.
Η υλοποίηση των παραπάνω έργων θα επιφέρει σημαντική μείωση των λειτουργικών εξόδων των αγροτών, κυρίως μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας και της μείωσης των απωλειών νερού. Παράλληλα, η αύξηση της αξιοπιστίας του αρδευτικού δικτύου θα βελτιώσει την παραγωγικότητα και θα συμβάλλει θετικά στο εισόδημα των παραγωγών.
Η χρήση τεχνολογιών τηλεμετρίας θα επιτρέψει την καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων, κρίσιμη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που φέρνει η κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, μέσω της μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης και της σπατάλης νερού, θα ενισχύσει τη βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα.
Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας πρέπει να αναλάβει άμεσα δράση και να αξιοποιήσει την πρόσκληση χρηματοδότησης του ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027, υποβάλλοντας ολοκληρωμένη πρόταση για τον εκσυγχρονισμό των αντλιοστασίων και του αρδευτικού δικτύου.
Η επένδυση αυτή είναι απαραίτητη όχι μόνο για την τεχνική αναβάθμιση των υποδομών αλλά και για την οικονομική επιβίωση των αγροτών, την περιβαλλοντική προστασία και την ενίσχυση της τοπικής αγροτικής οικονομίας.
Η Ηλεία αξίζει σύγχρονες, αξιόπιστες και βιώσιμες υποδομές άρδευσης που θα διασφαλίσουν το μέλλον της αγροτικής παραγωγής και την ευημερία των τοπικών κοινωνιών.
Η πρόσκληση :
https://www.minagric.gr/2013-04-05-10-13-09/ministry-example/ypaat-grafeio-typou/deltiatypou/18054-dt060625c
