Δεν εργάζονται όλοι στην περιοχή, αλλά διαμένουν εκεί
Νόμιμοι, παράνομοι, γραφειοκρατία, διακίνηση εργατικού δυναμικού
Νέα Μανολάδα, ένας τόπος έφορος αλλά και γεμάτος αντιθέσεις, γεμάτος ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος «Οι Άθλιοι» του Βίκτωρος Ουγκώ.
Η πυρκαγιά που ξέσπασε, πριν από περίπου ένα μήνα, σε καταυλισμό διαμονής των αλλοδαπών εργατών γης στο χωριό ανέδειξε προβλήματα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες κατατρεγμένοι «φτωχοδιάβολοι». Είναι εργάτες, στην πλειοψηφία τους νέοι, 18 έως 40 ετών, από Μπαγκλαντές, Πακιστάν, Νεπάλ, Ινδία, Αφγανιστάν, Ινδονησία, Αίγυπτο και Σουδάν. Δεν διαμένουν όλοι στη Νέα Μανολάδα. Υπάρχει καταυλισμός και στο Λάππα Αχαΐας. Υπολογίζονται γύρω στους 10.000. Ένας τεράστιος όγκος εργατικού δυναμικού που μοιράζεται στην Βουπρασία, στην Δυτική Αχαΐα, αλλά και σε όλη την Ελλάδα, τους μήνες που η παραγωγή φράουλας σταματά.
Λίγες ημέρες μετά την πυρκαγιά ένας 23χρονος Αιγύπτιος δολοφόνησε 24χρονο ομοεθνή του στο Ψάρι της Βάρδας. Ομολόγησε. Παλιότερα ήταν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο οι συγκρούσεις μεταξύ υπηκόων Μπαγκλαντές, Πακιστάν και Ινδίας.
Οι εγκαταστάσεις που διαμένουν οι εργάτες γης έχουν βελτιωθεί σε σχέση με τα προγουμενά χρόνια, ωστόσο έχουν αυξηθεί και οι εργάτες. Αρκετά παραπήγματα με τα μαύρα νάιλον παραμένουν, ωστόσο λόγω της αλλαγής του νόμου που θεωρητικά επισπεύδει τις διαδικασίες έκδοσης αδειών παραμονής και εργασίας, έχει δοθεί πλέον η δυνατότητα κατασκευής υποτυπωδών σπιτιών για ορισμένους εργάτες. Για χρόνια οι παραγωγοί φράουλας ζητούσαν από τις κυβερνήσεις να διαμορφώσουν ένα νομοθετικό πλαίσιο που να επιτρέπει με fast track διαδικασίες την έκδοση αδειών διαμονής και εργασίας στους αλλοδαπούς εργάτες γης. Με την με αριθμό 95391/20-03-2024 Κοινή Υπουργική Απόφαση, που δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ, καθορίστηκαν ι τα ειδικά δικαιολογητικά, ανά κατηγορία εθνικής θεώρησης εισόδου, και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την χορήγηση και την ανανέωση των αδειών διαμονής, σε εργάτες γης και λοιπές κατηγορίες εργαζομένων πολιτών τρίτων χωρών, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Μετανάστευσης (ν. 5038/2023 (Α’ 81)).
Πλέον, οι άδειες δίνονται για ένα τουλάχιστον έτος στην Ελλάδα για πλήρη απασχόληση. Οι εργοδότες αιτούνται εργατικό δυναμικό προς τις εκάστοτε Πρεσβείες και στην συνέχεια οφείλουν να υπογράψουν σύμβαση εργασίας. Πρόκειται για γραφειοκρατικό αγώνα δρόμου, ωστόσο υπάρχει νομική κάλυψη.
Αργούν οι αιτήσεις στην Αποκεντρωμένη
Οι παραγωγοί διαμαρτύρονται επειδή οι αιτήσεις για τις άδειες διαμονής και εργασίας προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση παίρνουν μήνες μέχρι να εγκριθούν. Γραφειοκρατική ταλαιπωρία την οποία επιβεβαιώνει στην «ΠΡΩΤΗ» και ο Α’ Αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Ηλείας Αντώνης Παρασκευόπουλος. «Έχουμε κάνει ένα σωρό παρεμβάσεις προς τα Υπουργεία προκειμένου να γίνουν πιο γρήγορες οι διαδικασίες, ωστόσο η Αποκεντρωμένη είναι κράτος εν κράτει», αναφέρει.
Η «ΠΡΩΤΗ» έχει ζητήσει μέσω της Αποκεντρωμένης Διοίκησης τα επίσημα στοιχεία από το Υπουργείο Μετανάστευσης για τις αιτήσεις των τελευταίων ετών, αλλά δεν μας έχουν αποσταλεί. Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να παρουσιαστούν αυτά τα στοιχεία.
«Νέος τρόπος για παράνομη διακίνηση μεταναστών»
«Πλέον η παράνομη διακίνηση μεταναστών δεν γίνεται με σκάφη. Έρχονται με το αεροπλάνο από τις χώρες τους ως δηλωμένοι εργάτες γης, αλλά δεν εμφανίζονται ποτέ στις επιχειρήσεις που τους έχουν προσλάβει. Στη συνέχεια είτε φεύγουν για Ιταλία, είτε διακινούνται ως παράνομοι εργάτες γης από συμπατριώτες τους που λειτουργούν ως έμποροι εργατών», μετέφερε στην «ΠΡΩΤΗ» στέλεχος υπηρεσιών μετανάστευσης που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Πρωτοβουλία αλληλεγγύης
Μετά το ξέσπασμα της πυρκαγιάς, ξεκίνησε μια μεγάλη πρωτοβουλία από το Συνδικάτο Τροφίμων – Ποτών Δυτικής Αχαΐας και Βόρειας Ηλείας, συνδικαλιστές και σωματεία και από τους δύο Νομούς. Παράλληλα, έγινε παρέμβαση στη Διοίκηση της 6ης ΥΠΕ στην Πάτρα, για τη στήριξη των μεταναστών εργατών γης, με επιστολή που υπέγραψε ομάδα εθελοντών γιατρών. Ο «Ριζοσπάστης» και ο δημοσιογράφος Σπύρος Μπέτσης κάλυψαν με ειδικό ρεπορτάζ την πρωτοβουλία.
Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ: «Η άμεση παρέμβαση του Συνδικάτου Τροφίμων – Ποτών μαζί με εκπροσώπους διαφόρων σωματείων και φορέων μετά την πυρκαγιά, η καθημερινή του παρουσία του στη Νέα Μανολάδα, τα γραφεία που λειτουργεί στο κέντρο του χωριού, η οργάνωση της αλληλεγγύης και οι συζητήσεις με τους εργάτες “έσπασαν τον πάγο”. Συνέβαλαν να “ακουμπήσουν” πάνω του πολύ περισσότεροι εργαζόμενοι και να δουν τις δυνατότητες της οργανωμένης, συλλογικής διεκδίκησης, κάτι που αποτυπώνεται σε αμέτρητα «στιγμιότυπα» αυτές τις μέρες. Αυτό εκδηλώνεται και από τους ίδιους τους εργαζόμενους στα ατελείωτα χωράφια, με κάθε τρόπο. Είναι πλέον εκατοντάδες οι μετανάστες που έγιναν μέλη του σωματείου μαζί με τους Έλληνες συναδέλφους τους».
Η νέα παρέμβαση έγινε μάλιστα από κοινού με αντιπροσωπεία της ομάδας εθελοντών γιατρών που συμμετέχει στην πρωτοβουλία του Συνδικάτου, ενώ απαιτήθηκε η λήψη άμεσων μέτρων για την υγιεινή και ασφάλειά τους, όπως και του συνόλου του πληθυσμού.
Τι λένε οι ίδιοι οι εργάτες γης
Στον ρεπορτάζ καταγράφονται δηλώσεις των ίδιων των εργατών που μιλούν για τις εμπειρίες τους στην χώρα και έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Ακολουθεί μέρος του ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στον «Ριζοσπάστη»:
«Διαφωτιστικές για την κατάσταση που βιώνουν είναι και οι συζητήσεις που άνοιξαν με αρκετούς εργαζόμενους, που στην πλειοψηφία τους δουλεύουν εποχιακά στις καλλιέργειες από τη Βόρεια Ελλάδα (όπου ανέφεραν αρκετοί ότι θέλουν να μετακινηθούν άμεσα) έως την Καρδίτσα, τη Θήβα, την Καλαμάτα, τη Λακωνία, τη Λαμία, την Κρήτη κ.α.
«Η πείνα και οι μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε μας έκαναν να φύγουμε από τη χώρα μας», λέει εργάτης γης από το Μπαγκλαντές ο οποίος βρίσκεται εδώ και χρόνια στην Ελλάδα. Η φωτιά κατέστρεψε τα έγγραφα διαμονής του και φοβάται ότι «χωρίς άδειες παραμονής και εργασίας, είμαστε παράνομοι. Η πρεσβεία μάς έδωσε νούμερα για να βγάλουμε διαβατήρια, χρειάζεται όμως κι άλλη διαδικασία για τις άδειες εργασίας και παραμονής, που πρέπει να γίνει γρήγορα, γιατί όπου και να μας σταματήσει η αστυνομία θα μας συλλάβει». Ο ίδιος ήθελε να μετακινηθεί στην Καρδίτσα σε λίγες μέρες, για να εργαστεί σε άλλες καλλιέργειες.
Νεαρός ομοεθνής του, με δέκα χρόνια παρουσία στην Ελλάδα, επισημαίνει ότι «στη χώρα μας παράγουμε πατάτες, ντομάτες, πιπεριές και άλλα αγροτικά προϊόντα, όχι όμως και φράουλες. Στην πατρίδα μου δουλεύαμε ακόμα και με τις αγελάδες για να οργώσουμε. Όταν ήρθαμε εδώ ξέραμε να κάνουμε αυτές τις δουλειές, μάθαμε και την καλλιέργεια της φράουλας». Ο ίδιος, έχοντας έξι χρόνια στην Ελλάδα και έχοντας αφήσει πίσω γυναίκα και τρία παιδιά, αναφέρει ότι «7 με 8 μήνες τον χρόνο δουλεύουμε στη Νέα Μανολάδα. Τους υπόλοιπους στη Θεσσαλονίκη, σε καλλιέργειες πιπεριάς».
Άλλος εργαζόμενος από το Μπαγκλαντές, με δέκα χρόνια παρουσίας στη χώρα και με γυναίκα και παιδί στην πατρίδα του, θέλει σε δύο μήνες να γυρίσει να τους δει. «Έχουμε δουλέψει στη φράουλα, στην ελιά σε Κρήτη και Κυπαρισσία, στα πορτοκάλια στο Αργος, στις πιπεριές στη Λαμία. Όταν δεν είχα δουλειά στην Ελλάδα εργάστηκα στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, σε παρόμοιες δουλειές».
Όλοι τους περιγράφουν τη μεγάλη φτώχεια που επικρατεί στη χώρα τους, τις δυσκολίες να θρέψουν τα παιδιά τους αρκετοί, να τα μεγαλώσουν με μια αξιοπρέπεια. «Στέλνουμε τα λεφτά μας στο Μπαγκλαντές και ελπίζουμε να μπορέσουμε κάποια στιγμή να επιστρέψουμε, σε καλύτερες συνθήκες».
Η φτώχεια οδήγησε στην Ελλάδα και πολλούς εργαζόμενους από το Πακιστάν. Μια παρέα τριών εργατών που βρίσκονται εδώ 6, 8 και 10 χρόνια – και απ’ αυτούς μόνο ο ένας πήγε μία φορά πίσω στην πατρίδα του – αναφέρουν, σε καλά Ελληνικά: «Η ζωή στη χώρα μας ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια είναι πολύ ακριβή! Πλέον δύσκολα βγαίνουν τα έξοδα για τους δικούς μας, και με τα χρήματα που στέλνουμε».
Έχοντας αφήσει πίσω παιδιά, γυναίκες, μανάδες και πατεράδες, με συγκίνηση για το πόσα χρόνια έχουν να τους δουν, συμπληρώνουν για την κατάσταση που βιώνουν: «Χάσαμε τα πάντα. Οι αρχές της δικής μας χώρας καθυστερούν με τα διαβατήρια. Η υπηρεσία της πρεσβείας στη Βάρδα είναι σαν να μη μας αναγνωρίζει. Πρέπει γρήγορα να αποκτήσουμε έγγραφα, γιατί δεν μπορούμε να πάμε πουθενά, έχουμε εγκλωβιστεί. Κάηκαν πολύτιμα έγγραφα χρόνων και το μόνο που μας απέμεινε ήταν η κάρτα της τράπεζας». Ζητάνε βοήθεια από τους συνδικαλιστές και προς την πρεσβεία τους για επιτάχυνση των διαδικασιών έκδοσης των απαραίτητων εγγράφων τους. Όπως αναφέρουν, εξάλλου, αν και περνούν τους περισσότερους μήνες στη φράουλα έχουν εργαστεί σε καλλιέργειες ντομάτας στο Κιάτο αλλά και στην ελιά σε διάφορα μέρη της χώρας.
22χρονος Αιγύπτιος εργάτης, που βρίσκεται δύο χρόνια στην Ελλάδα μαζί με άλλους συναδέλφους του, λέει ότι «8 μήνες δουλεύω και μένω στη Νέα Μανολάδα για τη φράουλα και τους υπόλοιπους 4 στην Καλαμάτα, στις ελιές». Ήρθε στη χώρα από την Αλεξάνδρεια, διαμένει με ομοεθνείς του σε δωμάτιο στην περιοχή και προσδοκά κάποια μέρα να επιστρέψει στην πατρίδα του, υπό καλύτερες συνθήκες. Η ανάγκη για καλύτερη ζωή τον οδήγησε στη Μανολάδα, αλλά θέλει να μαζέψει χρήματα και να πάει για δουλειά και σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Κυνηγημένοι από τον πόλεμο στη χώρα τους είναι τρεις νέοι σε ηλικία εργάτες γης από το Σουδάν, που έφτασαν στην Ελλάδα από τη θάλασσα μέσω Τουρκίας. Τονίζουν ότι δεν έχουν τίποτα να τους περιμένει στην πατρίδα τους, πέρα από το μεγάλο άγχος για τους δικούς τους: «Στο Σουδάν; Φυσικά και δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω, ούτε θέλουμε, όπως είναι τώρα η κατάσταση». Μιλούν για τη φρίκη του πολέμου και προσθέτουν ότι μετά τη Νέα Μανολάδα περιμένουν να εργαστούν σε άλλη περιοχή, ξανά σε καλλιέργειες, κυρίως στις ελιές.
Μέσα σε αυτό το «μωσαϊκό» των εθνοτήτων των χιλιάδων εργατών εντάσσονται εκατοντάδες από το Νεπάλ. Πρόκειται για σχετικά νεοφερμένους εργαζόμενους στις καλλιέργειες, που πολλοί έρχονται μαζί με τις γυναίκες τους, αρκετές από τις οποίες επίσης εργάζονται στα χωράφια.
Συζητάμε με ζευγάρι από τη συγκεκριμένη χώρα και ο άνδρας αναφέρει: «Στην πατρίδα μας δεν ενδιαφέρονται για εμάς, όπως το ίδιο συμβαίνει και εδώ. Η κυβέρνησή μας δεν μας βοηθά μέσω της πρεσβείας. Η ζωή στη χώρα μας είναι πολύ δύσκολη, με φτώχεια και αδιαφορία για τον λαό. Το να φύγουμε ήταν μια λύση, το αν θα γυρίσουμε είναι άγνωστο». Βρίσκονται στην περιοχή εδώ και 6 μήνες και μένουν σε λυόμενα μαζί με ομοεθνείς τους. Δουλεύουν στη φράουλα, άλλα όπως επισημαίνουν δεν θα μείνουν σε αυτήν την εργασία μόνο. Θα ψάχνουν συνεχώς για δουλειά σε οποιαδήποτε καλλιέργεια ή σε άλλη δουλειά».
Τι πρέπει να γίνει
Το πρόβλημα είναι υπαρκτό. Και σύνθετο. Οι συνθήκες διαβίωσης έχουν βελτιωθεί, ωστόσο δεν διασφαλίζονται για όλους. Η νομοθεσία υπάρχει, αλλά δεν εφαρμόζεται. Ένας τεράστιος όγκος αλλοδαπών εργατών γης έχει συγκεντρωθεί σε ένα μέρος, στη Νέα Μανολάδα, αλλά όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, δεν εργάζονται και οι 10.000 στη Νέα Μανολάδα και στις γύρω περιοχές. Γι αυτό τον λόγο οφείλουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους να κάνουν την δουλειά τους και να ελέγξουν ποιοι βρίσκονται εκεί για να δουλέψουν νόμιμα και ποιοι για να… διακινηθούν. Και προφανώς, για όσους εργάζονται εκεί να διασφαλιστούν οι ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης με τα κατάλληλα καταλύματα.
