Ένα από τα πιο θρυλικά κάστρα που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Ηλεία

Πάνω από το χωριό Μίνθη του Δήμου Ζαχάρως – Φιγαλείας στην βορειοανατολική πλευρά του ομώνυμου βουνού βρίσκεται ένα μικρό και ερειπωμένο κάστρο. Παρά το μικρό του μέγεθος και την κακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα, πρόκειται για ένα από τα ποιο ξακουστά κάστρα του Μοριά. Είναι το κάστρο του Αράκλοβου ή κάστρο του Βουτσαρά.

Το κάστρο του Αρακλόβου εξουσίαζε ένα στενό πέρασμα, μια μεγάλη κλεισούρα ανάμεσα στα όρη Λύκαιο και Μίνθη. Από αυτό τον δρόγγο περνούσε ο δρόμος που συνέδεε το λιμάνι της Γλαρέντζας (Κυλλήνης) με τα κάστρα της Μεσσηνίας.
Το κάστρο του Αράκλοβου παρουσιάζεται με πολλές και διάφορες ονομασίες όπως Αράκλοβο, Ερεόκλοβο, Ερεόκλαβο, Ορεόκλοβο, Ορεόκλαβο, κ.α.
Ήταν ένα από τα δέκα κάστρα στο Μωριά που ακόμα τα κατείχαν οι βυζαντινοί και δεν είχαν εγκαταλειφθεί, όταν επέλασαν οι Φράγκοι μετά την Δ’ Σταυροφορία (1204) με επικεφαλής τον Γουλιέλμο Σαμπλίτη και τον συμπολεμιστή του Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο. Σύμφωνα με το ελληνικό ‘Χρονικό του Μωρέως’ , αν και δεν ήταν τόσο μεγάλο, το έκανε ισχυρό η ανδρεία των υπερασπιστών του με επικεφαλής τον Δοξαπατρή Βουτσαρά. Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι η Μαρία, κόρη του Δοξαπατρή, προκειμένου να μη πέσει ζωντανή στα χέρια των Φράγκων, αυτοκτόνησε πέφτοντας από τα τείχη του κάστρου.
Κατά την επιδρομή των Φράγκων το 1205, το υπεράσπιζε ο γενναίος και ρωμαλέος άνδρας, ο Δοξαπατρής Βουτσαράς. Όπως μας πληροφορεί το αραγωνικό «Χρονικό του Μορέως», το στήθος – θώρακάς του σιδερένιου ρόπαλου που κρατούσε ζύγιζε 150 λίτρες.
Οι Φράγκοι το ονόμαζαν BUSELET ή BUCHELET, αλλά κανένας μεσαιωνικό κείμενο δεν μας γνωρίζει επακριβώς ην πραγματική του θέση.
Σύμφωνα με το Ελληνικό «Χρονικόν του Μορέως», αν και ήταν τόσο μεγάλο, το έκανε όμως ισχυρό η ανδρεία των Βουτσαράδων που το υπεράσπιζαν.
«Λέγουν ο κάποιος το κρατεί από τους Βουτσαράδες,
Δοξαπατρήν τον λέγουσιν, μεγάλος στρατιώτης ένι
Κι αφού επάρωμεν κι αυτό και να πλαταίνει ο τόπος,
Ενταύθα να απερχόμεθα εκεί εις άλλους τόπους». (στιχ. 1762-65)

Το κάσρο όμως αυτό, με τη διαφιλονικούμενη θέση, όπως φαίνεται από προσεχτική μελέτη του Ελληνικού «Χρονικού» (στιχ. 1748-55), βρισκόταν κοντά στην Αρκαδιά (Κυπαρισσία). Γιατί, σύμφωνα με την αφήγηση αυτού, μετά την πτώση της Καλαμάτας, ο Καμπανίτης καθώς γυρνούσε στα μέρη της περιοχής αυτής και ο στρατός και τ’ άλογά του ξεκουράζονταν, αποφάσισε να συνεχίσει την κατάκτηση και του υπόλοιπου Μοριά. Τότε κάποιοι τον πληροφόρησαν να «απέλθουν» με τον Γοδεφρείδο στη Βελιγοστή, στο Νίκλι και τη «Λακκοδαιμονία». Ο Γοδεφρείδος όμως συμβούλεψε το συνεταίρο του Καμπανίτη ν’ «απέλθουν» στην ΑΡΚΑΔΊΑ (Αρκαδιά) όπου με την άλωση του κάστρου της «πλαταίνει ο τόπος» γι’ αυτούς.
«Να στείλουν κ’ εις τον Αράκλοβον, όπου κρατεί τον δρόγγον όπου το λέγουν στα Σκορτά, μικρόν καστέλιν ένι
Αλλά εις τραχώνιν κάθεται, πολλά ένι αφιρωμένον (στιχ. 1759 – 61)

Ιστορία του κάστρου
Το Αράκλοβο ήταν ένα από τα δέκα κάστρα που υπήρχαν «εν ενεργεία» στο Μοριά, όταν έγινε η Φράγκικη εισβολή.
Το κάστρο μνημονεύεται κατά την εξέγερση των Σκορτινών (Τα Σκορτά περιλάμβαναν και τμήμα της σημερινής επαρχίας Ολυμπίας όπως σημειώνει ο μελετητής του «Χρονικού του Μορέως» Π. Καλονάρος). , με την αποστολή του Τούρκου μισθοφόρου Μελίκ με το ασκέρι του, για να τιμωρήσει αυτούς, και την καταστροφή που αυτός προκάλεσε μετέπειτα.
Επίσης το κάστρο αναφέρεται με άλλο όνομα (1287 – 1289), ως Ορεόκλοβο και το κατείχε, άγνωστο πως ο Έλληνας Φιλόκαλος.
Ήταν κατά την εποχή που είχε έρθει από την Καμπανία της Γαλλίας ένας άλλος Γοδεφρείδος ντε Μπρυγιέρ, ομώνυμος εξάδελφος του βαρόνου της Καρύταινας. Ο νεός αυτός ντε Μπρυγιέρ, διεκδικούσε κληρονομικά δικαιώματα στη Βαρωνία της Καρύταινας. Με τις «μαρτυρίες» που είχε στα χέρια του, πέρασε από το ρήγα Κάρολο Β’ στη Νεάπολη και πήρε ευνοϊκή συγκατάθεση για την υπόθεσή του. Ήρθε στην Ανδραβίδα και παρουσιάστηκε στο βαϊλο Νικόλα ΙΙ ντε Σαιντ Ομέρ, προσκομίζοντας τις μαρτυρίες του.
Ο Σιντ Ομέρ έφερε το θέμα στην Κούρτη της Γλαρέντσας. Στη συνέλευση αυτή, ο Επίσκοπος της Ώλενας, παίρνοντας τον λόγο, έδωσε απορριπτική απάντηση. Απορρίφθηκε το αίτημα του νέου αυτού ντε Μπρυγιέρ, γιατί ο πραγματικός ντε Μπρυγιέρ, είχε απωλέσει δυο φορές τα δικαιώματά του.

Διεκδίκηση για το κάστρο του Αράκλοβου
Η απόφαση αυτή έφερε τόση μεγάλη θλίψη στο Γάλλο αυτό νέο διεκδικητή, σα να ήταν βαρονία δική του και του την πήραν. Τότε σκέφτηκε ότι, αν κατάφερνε και έπαιρνε στα χέρια του το κάστρο του Ορεόκλοβου (Αράκλοβο), θα μπορούσε να εκβιάσει το βάιλο. Εγκαταστάθηκε στο Ξενοχώριν (Ξεροχώρι) που ήταν κοντά σ’ αυτό, για να πραγματοποιήσει το σχέδιο του που είχε μηχανευθεί.

Το τέχνασμα για την κατάληψη του κάστρου
Προφασιζόμενος ζαλάδα από τα κοιλιακά που δήθεν υπέφερε, έπρεπε να πιει νερό από την γιστέρνα (στέρνα) του Ορεόκλοβου. Έτσι με μια σειρά πονηρών ενεργειών του, κατόρθωσε τελικά να καταλάβει αυτό και στη συνέχεια να αρχίσει τους εκβιασμούς του. Τότε, παντρεύτηκε τη ντάμα Μαργαρίτα DE CORS, κυρά της Λυσσαρέας και χήρα του αφέντη της Μόραινας. Η Λυσσαρέα ταυτίζεται με το χωριό Αλυσσός της Πάτρας, η δε Μόραινα, κατά τον Δραγούμη, βρισκόταν ίσως στο χωριό Μαρίνα της Ανδρίτσαινας.

Ο Θρυλικός Δοξαπατρής Βουτσαράς
Ο Δοξαπατρής Βουτσαράς (ή Βουτζαράς) υπήρξε θρυλικός Έλληνας άρχοντας και πολεμιστής της Πελοποννήσου του 13ου αιώνα. Η μεσαιωνική οικογένεια των Βουτσαράδων ήταν λακωνικής καταγωγής. Ο Δοξαπατρής Βουτσαράς έζησε την εποχή της Δ’ Σταυροφορίας και αμύνθηκε ηρωικά απέναντι στους Φράγκους ως υπερασπιστής και φρούραρχος του μεσαιωνικού κάστρου του Αράκλοβου. Όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την Κορώνη, ο Γουλιέλμος ο Β’ Βιλλεαρδουϊνος, κατόπιν υποδείξεως του Γοδεφρείδου ντε Μπριγιέρ (μισίρ Ντζεφρές του Χρονικού) πρότεινε να καταλάβουν το Αράκλοβο, που υπεράσπιζε το δρόγγο των Σκορτών, περιοχή στα όρια της σημερινής επαρχίας Γορτυνίας. Εκεί αμύνθηκε σθεναρά ο Δοξαπατρής που κατείχε την Αρκαδική κοιλάδα του Αλφειού.
Η θέση του ήταν πιθανότατα οχυρό προπύργιο της Αρκαδίας και την Ηλείας, αν και αναφέρεται ότι συνολικά 24 διαφορετικές τοποθεσίες από την Γορτυνία μέχρι τον Πάρνωνα διεκδικούν την ταύτισή τους με το συγκεκριμένο μεσαιωνικό οχυρό του Αρακλόβου. Το όνομα του Δοξαπατρή μνημονεύεται στο Χρονικόν του Μορέως. Δεν είναι γνωστές οι λεπτομέρειες της άμυνάς του, είναι όμως γνωστό ότι ο Δοξαπατρής αμύνθηκε γενναία και σταμάτησε την ορμή των πανίσχυρων Φράγκων, έστω και για λίγο. Κατά μία εκδοχή ο Δοξαπατρής πέθανε το 1207, ενώ το κάστρο έπεσε στα χέρια των Φράγκων οριστικά κατόπιν τεχνάσματος εις βάρος του επόμενου φρούραρχου, Φιλόκαλου.

Φόβος και τρόμος το τεράστιο ρόπαλό του
Kατά την παράδοση ο Δοξαπατρής προκαλούσε τον τρόμο στους εχθρούς του με το ασήκωτο ρόπαλο (κεφαλοθραύστη) που χρησιμοποιούσε όταν πολεμούσε έφιππος, ενώ σύμφωνα με την Αραγωνική έκδοση του Χρονικού του Μορέως η πανοπλία του ζύγιζε 150 λίτρες. Λέγεται ότι η νεοελληνική λαϊκή έκφραση «την έφαγε στο δοξαπατρί», με την οποία περιγράφονται τα κατακούτελα κτυπήματα, αποδίδεται στη μνήμη του Δοξαπατρή Βουτσαρά και του τρόπου που πολεμούσε. Η ιστορία του και η ηρωική του αντίσταση απέναντι στους Φράγκους ενέπνευσε νεώτερους ανθρώπους των τεχνών, όπως τον Φώτη Κόντογλου που δημιούργησε την τοιχογραφία “Ο Δοξαπατρής αγωνίζεται εις το Αράκλοβο” που βρίσκεται στο Δημαρχείο Αθηνών και τον Δημήτριο Βερναρδάκη που έγραψε το θεατρικό έργο «Μαρία Δοξαπατρή. Δράμα εις πράξεις πέντε». Η υπόθεση αναφέρεται στην ιστορία της Μαρίας Δοξαπατρή, κόρης του Δοξαπατρή Βουτσαρά που γκρεμίστηκε από το κάστρο για να μην πέσει στα χέρια των Φράγκων.

Kατά την παράδοση ο Δοξαπατρής προκαλούσε τον τρόμο στους εχθρούς του με το ασήκωτο ρόπαλο (κεφαλοθραύστη) που χρησιμοποιούσε όταν πολεμούσε έφιππος, ενώ σύμφωνα με την Αραγωνική έκδοση του Χρονικού του Μορέως η πανοπλία του ζύγιζε 150 λίτρες. Λέγεται ότι η νεοελληνική λαϊκή έκφραση «την έφαγε στο δοξαπατρί», με την οποία περιγράφονται τα κατακούτελα κτυπήματα, αποδίδεται στη μνήμη του Δοξαπατρή Βουτσαρά και του τρόπου που πολεμούσε.

Ένα από τα πιο θρυλικά κάστρα που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Ηλεία

Πάνω από το χωριό Μίνθη του Δήμου Ζαχάρως – Φιγαλείας στην βορειοανατολική πλευρά του ομώνυμου βουνού βρίσκεται ένα μικρό και ερειπωμένο κάστρο. Παρά το μικρό του μέγεθος και την κακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα, πρόκειται για ένα από τα ποιο ξακουστά κάστρα του Μοριά. Είναι το κάστρο του Αράκλοβου ή κάστρο του Βουτσαρά.

Το κάστρο του Αρακλόβου εξουσίαζε ένα στενό πέρασμα, μια μεγάλη κλεισούρα ανάμεσα στα όρη Λύκαιο και Μίνθη. Από αυτό τον δρόγγο περνούσε ο δρόμος που συνέδεε το λιμάνι της Γλαρέντζας (Κυλλήνης) με τα κάστρα της Μεσσηνίας.
Το κάστρο του Αράκλοβου παρουσιάζεται με πολλές και διάφορες ονομασίες όπως Αράκλοβο, Ερεόκλοβο, Ερεόκλαβο, Ορεόκλοβο, Ορεόκλαβο, κ.α.
Ήταν ένα από τα δέκα κάστρα στο Μωριά που ακόμα τα κατείχαν οι βυζαντινοί και δεν είχαν εγκαταλειφθεί, όταν επέλασαν οι Φράγκοι μετά την Δ’ Σταυροφορία (1204) με επικεφαλής τον Γουλιέλμο Σαμπλίτη και τον συμπολεμιστή του Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο. Σύμφωνα με το ελληνικό ‘Χρονικό του Μωρέως’ , αν και δεν ήταν τόσο μεγάλο, το έκανε ισχυρό η ανδρεία των υπερασπιστών του με επικεφαλής τον Δοξαπατρή Βουτσαρά. Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι η Μαρία, κόρη του Δοξαπατρή, προκειμένου να μη πέσει ζωντανή στα χέρια των Φράγκων, αυτοκτόνησε πέφτοντας από τα τείχη του κάστρου.
Κατά την επιδρομή των Φράγκων το 1205, το υπεράσπιζε ο γενναίος και ρωμαλέος άνδρας, ο Δοξαπατρής Βουτσαράς. Όπως μας πληροφορεί το αραγωνικό «Χρονικό του Μορέως», το στήθος – θώρακάς του σιδερένιου ρόπαλου που κρατούσε ζύγιζε 150 λίτρες.
Οι Φράγκοι το ονόμαζαν BUSELET ή BUCHELET, αλλά κανένας μεσαιωνικό κείμενο δεν μας γνωρίζει επακριβώς ην πραγματική του θέση.
Σύμφωνα με το Ελληνικό «Χρονικόν του Μορέως», αν και ήταν τόσο μεγάλο, το έκανε όμως ισχυρό η ανδρεία των Βουτσαράδων που το υπεράσπιζαν.
«Λέγουν ο κάποιος το κρατεί από τους Βουτσαράδες,
Δοξαπατρήν τον λέγουσιν, μεγάλος στρατιώτης ένι
Κι αφού επάρωμεν κι αυτό και να πλαταίνει ο τόπος,
Ενταύθα να απερχόμεθα εκεί εις άλλους τόπους». (στιχ. 1762-65)

Το κάσρο όμως αυτό, με τη διαφιλονικούμενη θέση, όπως φαίνεται από προσεχτική μελέτη του Ελληνικού «Χρονικού» (στιχ. 1748-55), βρισκόταν κοντά στην Αρκαδιά (Κυπαρισσία). Γιατί, σύμφωνα με την αφήγηση αυτού, μετά την πτώση της Καλαμάτας, ο Καμπανίτης καθώς γυρνούσε στα μέρη της περιοχής αυτής και ο στρατός και τ’ άλογά του ξεκουράζονταν, αποφάσισε να συνεχίσει την κατάκτηση και του υπόλοιπου Μοριά. Τότε κάποιοι τον πληροφόρησαν να «απέλθουν» με τον Γοδεφρείδο στη Βελιγοστή, στο Νίκλι και τη «Λακκοδαιμονία». Ο Γοδεφρείδος όμως συμβούλεψε το συνεταίρο του Καμπανίτη ν’ «απέλθουν» στην ΑΡΚΑΔΊΑ (Αρκαδιά) όπου με την άλωση του κάστρου της «πλαταίνει ο τόπος» γι’ αυτούς.
«Να στείλουν κ’ εις τον Αράκλοβον, όπου κρατεί τον δρόγγον όπου το λέγουν στα Σκορτά, μικρόν καστέλιν ένι
Αλλά εις τραχώνιν κάθεται, πολλά ένι αφιρωμένον (στιχ. 1759 – 61)

Ιστορία του κάστρου
Το Αράκλοβο ήταν ένα από τα δέκα κάστρα που υπήρχαν «εν ενεργεία» στο Μοριά, όταν έγινε η Φράγκικη εισβολή.
Το κάστρο μνημονεύεται κατά την εξέγερση των Σκορτινών (Τα Σκορτά περιλάμβαναν και τμήμα της σημερινής επαρχίας Ολυμπίας όπως σημειώνει ο μελετητής του «Χρονικού του Μορέως» Π. Καλονάρος). , με την αποστολή του Τούρκου μισθοφόρου Μελίκ με το ασκέρι του, για να τιμωρήσει αυτούς, και την καταστροφή που αυτός προκάλεσε μετέπειτα.
Επίσης το κάστρο αναφέρεται με άλλο όνομα (1287 – 1289), ως Ορεόκλοβο και το κατείχε, άγνωστο πως ο Έλληνας Φιλόκαλος.
Ήταν κατά την εποχή που είχε έρθει από την Καμπανία της Γαλλίας ένας άλλος Γοδεφρείδος ντε Μπρυγιέρ, ομώνυμος εξάδελφος του βαρόνου της Καρύταινας. Ο νεός αυτός ντε Μπρυγιέρ, διεκδικούσε κληρονομικά δικαιώματα στη Βαρωνία της Καρύταινας. Με τις «μαρτυρίες» που είχε στα χέρια του, πέρασε από το ρήγα Κάρολο Β’ στη Νεάπολη και πήρε ευνοϊκή συγκατάθεση για την υπόθεσή του. Ήρθε στην Ανδραβίδα και παρουσιάστηκε στο βαϊλο Νικόλα ΙΙ ντε Σαιντ Ομέρ, προσκομίζοντας τις μαρτυρίες του.
Ο Σιντ Ομέρ έφερε το θέμα στην Κούρτη της Γλαρέντσας. Στη συνέλευση αυτή, ο Επίσκοπος της Ώλενας, παίρνοντας τον λόγο, έδωσε απορριπτική απάντηση. Απορρίφθηκε το αίτημα του νέου αυτού ντε Μπρυγιέρ, γιατί ο πραγματικός ντε Μπρυγιέρ, είχε απωλέσει δυο φορές τα δικαιώματά του.

Διεκδίκηση για το κάστρο του Αράκλοβου
Η απόφαση αυτή έφερε τόση μεγάλη θλίψη στο Γάλλο αυτό νέο διεκδικητή, σα να ήταν βαρονία δική του και του την πήραν. Τότε σκέφτηκε ότι, αν κατάφερνε και έπαιρνε στα χέρια του το κάστρο του Ορεόκλοβου (Αράκλοβο), θα μπορούσε να εκβιάσει το βάιλο. Εγκαταστάθηκε στο Ξενοχώριν (Ξεροχώρι) που ήταν κοντά σ’ αυτό, για να πραγματοποιήσει το σχέδιο του που είχε μηχανευθεί.

Το τέχνασμα για την κατάληψη του κάστρου
Προφασιζόμενος ζαλάδα από τα κοιλιακά που δήθεν υπέφερε, έπρεπε να πιει νερό από την γιστέρνα (στέρνα) του Ορεόκλοβου. Έτσι με μια σειρά πονηρών ενεργειών του, κατόρθωσε τελικά να καταλάβει αυτό και στη συνέχεια να αρχίσει τους εκβιασμούς του. Τότε, παντρεύτηκε τη ντάμα Μαργαρίτα DE CORS, κυρά της Λυσσαρέας και χήρα του αφέντη της Μόραινας. Η Λυσσαρέα ταυτίζεται με το χωριό Αλυσσός της Πάτρας, η δε Μόραινα, κατά τον Δραγούμη, βρισκόταν ίσως στο χωριό Μαρίνα της Ανδρίτσαινας.

Ο Θρυλικός Δοξαπατρής Βουτσαράς
Ο Δοξαπατρής Βουτσαράς (ή Βουτζαράς) υπήρξε θρυλικός Έλληνας άρχοντας και πολεμιστής της Πελοποννήσου του 13ου αιώνα. Η μεσαιωνική οικογένεια των Βουτσαράδων ήταν λακωνικής καταγωγής. Ο Δοξαπατρής Βουτσαράς έζησε την εποχή της Δ’ Σταυροφορίας και αμύνθηκε ηρωικά απέναντι στους Φράγκους ως υπερασπιστής και φρούραρχος του μεσαιωνικού κάστρου του Αράκλοβου. Όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την Κορώνη, ο Γουλιέλμος ο Β’ Βιλλεαρδουϊνος, κατόπιν υποδείξεως του Γοδεφρείδου ντε Μπριγιέρ (μισίρ Ντζεφρές του Χρονικού) πρότεινε να καταλάβουν το Αράκλοβο, που υπεράσπιζε το δρόγγο των Σκορτών, περιοχή στα όρια της σημερινής επαρχίας Γορτυνίας. Εκεί αμύνθηκε σθεναρά ο Δοξαπατρής που κατείχε την Αρκαδική κοιλάδα του Αλφειού.
Η θέση του ήταν πιθανότατα οχυρό προπύργιο της Αρκαδίας και την Ηλείας, αν και αναφέρεται ότι συνολικά 24 διαφορετικές τοποθεσίες από την Γορτυνία μέχρι τον Πάρνωνα διεκδικούν την ταύτισή τους με το συγκεκριμένο μεσαιωνικό οχυρό του Αρακλόβου. Το όνομα του Δοξαπατρή μνημονεύεται στο Χρονικόν του Μορέως. Δεν είναι γνωστές οι λεπτομέρειες της άμυνάς του, είναι όμως γνωστό ότι ο Δοξαπατρής αμύνθηκε γενναία και σταμάτησε την ορμή των πανίσχυρων Φράγκων, έστω και για λίγο. Κατά μία εκδοχή ο Δοξαπατρής πέθανε το 1207, ενώ το κάστρο έπεσε στα χέρια των Φράγκων οριστικά κατόπιν τεχνάσματος εις βάρος του επόμενου φρούραρχου, Φιλόκαλου.

Φόβος και τρόμος το τεράστιο ρόπαλό του
Kατά την παράδοση ο Δοξαπατρής προκαλούσε τον τρόμο στους εχθρούς του με το ασήκωτο ρόπαλο (κεφαλοθραύστη) που χρησιμοποιούσε όταν πολεμούσε έφιππος, ενώ σύμφωνα με την Αραγωνική έκδοση του Χρονικού του Μορέως η πανοπλία του ζύγιζε 150 λίτρες. Λέγεται ότι η νεοελληνική λαϊκή έκφραση «την έφαγε στο δοξαπατρί», με την οποία περιγράφονται τα κατακούτελα κτυπήματα, αποδίδεται στη μνήμη του Δοξαπατρή Βουτσαρά και του τρόπου που πολεμούσε. Η ιστορία του και η ηρωική του αντίσταση απέναντι στους Φράγκους ενέπνευσε νεώτερους ανθρώπους των τεχνών, όπως τον Φώτη Κόντογλου που δημιούργησε την τοιχογραφία “Ο Δοξαπατρής αγωνίζεται εις το Αράκλοβο” που βρίσκεται στο Δημαρχείο Αθηνών και τον Δημήτριο Βερναρδάκη που έγραψε το θεατρικό έργο «Μαρία Δοξαπατρή. Δράμα εις πράξεις πέντε». Η υπόθεση αναφέρεται στην ιστορία της Μαρίας Δοξαπατρή, κόρης του Δοξαπατρή Βουτσαρά που γκρεμίστηκε από το κάστρο για να μην πέσει στα χέρια των Φράγκων.

Kατά την παράδοση ο Δοξαπατρής προκαλούσε τον τρόμο στους εχθρούς του με το ασήκωτο ρόπαλο (κεφαλοθραύστη) που χρησιμοποιούσε όταν πολεμούσε έφιππος, ενώ σύμφωνα με την Αραγωνική έκδοση του Χρονικού του Μορέως η πανοπλία του ζύγιζε 150 λίτρες. Λέγεται ότι η νεοελληνική λαϊκή έκφραση «την έφαγε στο δοξαπατρί», με την οποία περιγράφονται τα κατακούτελα κτυπήματα, αποδίδεται στη μνήμη του Δοξαπατρή Βουτσαρά και του τρόπου που πολεμούσε.