«Η οικολογική κρίση είναι πνευματική κρίση»
Μηνύματα ανησυχίας για την περιβαλλοντική κρίση του πλανήτη όπως και άλλης ιεράρχησης των προβλημάτων που βιώνει η ανθρωπότητα, θέτοντας ως κορυφαίο την προστασία του περιβάλλοντος, αναδειχθήκαν κατά τη διάρκεια της ημερίδας: “Η κοινή αειφόρος συνθήκη στο φυσικό και αστικό περιβάλλον-
Εκφάνσεις του πολιτιστικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου”.
Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο χώρο του Συνεδριακού κέντρου της Π.Ε. Ηλείας, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου και διοργανώθηκε από το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών σε συνδιοργάνωση με Οικουμενικό Πατριαρχείο Κων/πολεως, την Ιερά Μητρόπολη Ηλείας και Ωλένης, τους Δήμους Πύργου, Ανδραβίδας – Κυλλήνης, τα Φροντιστήρια Βιωσιμότητας Δήμου Νεαπόλεως-Συκεών, Νοτίου Πηλίου, Πύργου και Ανδραβίδας- Κυλλήνης και τους Φίλους της Φύσης Θεσσαλονίκης.
Τον Οικουμενικό Πατριάρχη υποδέχτηκε στην είσοδο αντιπροσωπεία παιδιών του Σώματος Ελλήνων Προσκόπτων και ο Αλέξανδρος Λευθεριώτης του πρόσφερε την ανθοδέσμη. Η ημερίδα ξεκίνησε με το πιο μελωδικό τρόπο, με την παιδική χορωδία του Δημοτικού Σχολείου Επιταλίου, υπό τη διεύθυνση της κ. Α. Παρασκευά.
Β. Γιαννόπουλος: «Στην Ηλεία ήδη βιώνουμε έντονα τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης»
Ο Αντιπεριφερειάχης Π.Ε. Ηλείας Βασίλης Γιαννόπουλος στην ομιλία του αναφέρθηκε στα μεγάλα οικολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ηλεία, τονίζοντας : «Με την ιδιότητα του θεσμικού εκπροσώπου των Ηλείων, αλλά και με την ιδιότητα του απλού πολίτη, να εκφράσω τη μεγάλη χαρά μου για την επίσημη επίσκεψη σας στην Ηλεία Παναγιότατε, αλλά και για την παρουσία σας στη σημερινή ημερίδα που αφορά το περιβάλλον και το σπουδαίο έργο του Πατριαρχείου – και εσάς προσωπικά – για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι γνωστός σε όλους πια, ο πολυεπίπεδος φιλοπεριβαλλοντικός σας αγώνας για πάνω από 30 χρόνια.
Δεν αρκεστήκατε στις περιβαλλοντικές δράσεις, αλλά ηγηθήκατε του αγώνα για τη διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης των Χριστιανών, με οικολογικά συμπόσια και σεμινάρια. Αναδείξατε την 1η Σεπτεμβρίου ως ημέρα προσευχής και προστασίας του περιβάλλοντος με τα ετήσια μηνύματά μας, και συνδέσατε την προσπάθεια σωτηρίας του περιβάλλοντος με την προσπάθεια σωτηρίας της ανθρώπινης ψυχής, ευαισθητοποιώντας τους πιστούς στα οικολογικά ζητήματα.
To πιο σημαντικό όμως επίτευγμα θεωρώ πως είναι, ότι πετύχατε με τη δραστηριότητά σας να αντιστρέψετε την αρνητική εικόνα που επιχείρησαν να δημιουργήσουν κάποιοι ιστορικοί στα τέλη της δεκαετίας του ’60, οι οποίοι υποστήριζαν ούτε λίγο ούτε πολύ πως, ο Χριστιανισμός είναι υπεύθυνος για την οικολογική κρίση.
Χάρη όμως σε εσάς Παναγιότατε και στην άοκνη προσπάθειά σας, όλοι σήμερα αντιλαμβανόμαστε πως η ίδια η ζωή της Εκκλησίας είναι εφαρμοσμένη Οικολογία. Η στράτευσή μας στη διαφύλαξη του φυσικού μας πλούτου και η περιβαλλοντική ηθική είναι ουσιαστική προέκταση της εκκλησιολογικής αυτογνωσίας μας.
Χρωστάμε λοιπόν σ’ εσάς Παναγιότε, το ότι «έχετε καταφέρει, περισσότερο από κάθε άλλο θρησκευτικό ηγέτη από οποιαδήποτε πίστη, να έχετε κρατήσει ανοιχτή αυτή την πνευματική διάσταση του περιβαλλοντισμού», όπως εύστοχα έγραψε το αμερικανικό περιοδικό TIME το 2008, όταν σας συμπεριέλαβε στους 100 πιο επιδραστικούς ηγέτες παγκοσμίως.
Η σημερινή ημερίδα έρχεται σε ένα ιδιαίτερα κρίσιμο χρονικό διάστημα, διότι η Κλιματική Αλλαγή/Κλιματική Κρίση είναι υπαρκτή και οι επιπτώσεις ήδη έντονα αντιληπτές, ειδικά στη ζώνη της Μεσογείου και στα κράτη του Ευρωπαϊκού Νότου όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία.
Εμείς εδώ στην Ηλεία ήδη βιώνουμε έντονα τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης με ακραία καιρικά και φυσικά φαινόμενα σε όλη τη διάρκεια του έτους. Πλέον έχουμε πολύ πιο συχνά πολυήμερους καύσωνες με αφόρητη θερμοκρασία, πολύμηνη ανομβρία που επηρεάζει την αγροτική παραγωγή, και -ο σημαντικότερος κίνδυνος- αυξημένες δασικές πυρκαγιές όχι μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, και έπονται στη συνέχεια έντονα πλημμυρικά φαινόμενα εξαιτίας των λιγότερων και ισχυρότερων βροχοπτώσεων.
Η Ηλεία είναι ο Νομός που έχει βιώσει μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες τον Αύγουστο του 2007, όταν δεκάδες συνάνθρωποί μας βρήκαν τραγικό θάνατο από την πύρινη λαίλαπα στο νότιο τμήμα της. Αυτός ο πύρινος εφιάλτης, που ακόμα μας στοιχειώνει, και ποτέ δεν θα ξεχάσουμε, μαζί με τις ανθρώπινες ζωές που μας στέρησε, προκάλεσε μια τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή, καίγοντας όλη τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής μας. Χρειάστηκαν πάρα πολλά χρόνια και πολλές δράσεις για να αποκατασταθεί ως έναν βαθμό το φυσικό περιβάλλον.
Σήμερα, όμως, η απειλή είναι πλέον διαρκής και δεν μας αφήνει περιθώρια εφησυχασμού και επανάπαυσης. Πριν από δύο χρόνια, τον Αύγουστο του 2021 οι φλόγες έκαψαν τον γεωργικό και δασικό μας πλούτο στους δήμους Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας, φτάνοντας μια ανάσα από τον Αρχαιολογικό χώρο, εξέλιξη που την αποτρέψαμε με τιτάνια προσπάθεια.
Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, αξιολογώντας όλα τα δεδομένα και με γνώμονα την προστασία του θεϊκού δώρου της ανθρώπινης ζωής και της φύσης, έχει κάνει συστηματική δουλειά σε αυτήν την τετραετία για να θωρακίσει το φυσικό περιβάλλον, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη.
Ταυτόχρονα, επενδύσαμε στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών με ημερίδες, εκδηλώσεις και δράσεις, σε συνεργασία με τους επιστημονικούς συλλόγους και την εκπαιδευτική κοινότητα της Ηλείας.
Ακολουθώντας τα λόγια και τα έργα σας, Παναγιότατε, θέλω να ολοκληρώσω τον χαιρετισμό μου και να ευχηθώ καλή επιτυχία στις εργασίας της σημερινής ημερίδας, επισημαίνοντας ότι αποτελεί υποχρέωσή μας να δεχθούμε, να σεβαστούμε και να παραδώσουμε τούτο το δώρο στον Θεό, για το καλό των επόμενων γενεών. Αυτή είναι η πηγή της αισιοδοξίας μας. Ο κόσμος αυτός και το φυσικό περιβάλλον – το δάσος, το νερό, η γη, όλα τα αποθέματα του πλανήτη– ανήκουν σε όλες τις γενεές. Τα παιδιά μας δικαιούνται έναν καλύτερο και φωτεινότερο κόσμο. Έναν κόσμο στον οποίο να μην υπάρχουν υποβάθμιση, βία και αιματοχυσίες. Έναν κόσμο γενναιοδωρίας και αγάπης».
Παν. Αντωνακόπουλος: «Η φύση εκδικείται όταν την πειράζουμε εμείς»
Ο Δήμαρχος Πύργου Παναγιώτης Αντωνακόπουλος στην ομιλία του, μίλησε για τη σχέση ανθρώπου και περιβάλλοντος. Αναφέρθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ηλείας που την φέρνουν στις πιο σεισμόπληκτες, πλημμυρόπληκτες και πυρόπληκτες περιοχές υπογραμμίζοντας ότι «η φύση εκδικείται όταν την πειράζουμε εμείς».
Αναφέρθηκε με παραδείγματα στον μεγάλο κίνδυνο κατάρρευσης του πλανήτη, λόγω του οικονομικού μοντέλου του Δυτικού κόσμου, συμπληρώνοντας ότι επιβάλλεται αλλαγή νοοτροπίας ώστε «το μόνο κέδρος για όλους να είναι η ζωή και η διασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών για τις επόμενες γενιές ώστε να παραδώσουμε αυτόν τον πλανήτη όπως τον παραλάβαμε. Πρέπει να γίνει μια επανάσταση συνείδησης, να αντιληφθούμε ότι το περιβάλλον είναι ότι μας περιβάλλει και δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτό. Αν δεν το προστατέψουμε απειλούμε την ίδια μας τη ζωή», υπογραμμίζοντας ότι: «Η μόνη φιλοσοφία που αντιστέκεται στην αδικία του ισχυρού είναι ο Χριστιανισμός.
Αναφερόμενος στην περιοχή, μίλησε για την περιβαλλοντική «βόμβα» που παρέλαβε η Δημοτική Αρχή από το παρελθόν, το Ποτόκι, τονίζοντας ότι γίνονται συστηματικές και μελετημένες δράσεις για την οριστική λύση του προβλήματος. Επίσης ενημέρωσε για την προγραμματική σύμβαση που έχει συνάψει ο Δήμος Πύργου με το ΕΜΠ για την έγκαιρη πρόγνωση πλημμυρικών φαινομένων στον ποταμό Αλφειό, την σύμβαση με την ΠΔΕ για το ενδεχόμενο επαναπλημμυρισμού της λίμνης Μουριάς, όπως και μέσω της ΠΔΕ προωθείται μεγάλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε σχολεία για την ανακύκλωση.
Απευθυνόμενος στο πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη δήλωσε: «Θεωρώ ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι από τους πιο φερέγγυους και κατάλληλους θεσμούς να καθοδηγήσει την ανθρώπινη σκέψη στη λογική της συμβίωσης με το υπόλοιπο σύμπαν. Ο Παναγιώτατος, ένα φωτισμένο μυαλό, εκπέμπει φως για την οργάνωση της κοινωνίας μέσω των μηνυμάτων και των ενεργειών Του. Έχει διαρκώς μια έντονη ανησυχία για το μέλλον της ανθρωπότητας ανεξαρτήτου γεωγραφικής αναφοράς».
Γ. Λέντζας: «Η παιδεία θα σώσει το περιβάλλον!»
Ο δήμαρχος Ανδραβίδας-Κυλλήνης Γιάννης Λέντζας μίλησε για το θεσμό των φροντιστηρίων βιωσιμότητας, στο δίκτυο του οποίου ανήκουν οι Δήμοι Πύργου και Ανδραβίδας-Κυλλήνης από την Ηλεία, αναφέρθηκε στα ερευνητικά πεδία και τους άξονες τονίζοντας πως το ενδιαφέρον όλων στρέφεται στην ενημέρωση των παιδιών σημειώνοντας: «Κάνουμε σύνθημά μας το σύνθημα του Οικουμενικού μας Πατριάρχη: «Η παιδεία θα σώσει το περιβάλλον!». Μέσα από τα φροντιστήρια βιωσιμότητας στρέφουμε στο ενδιαφέρον μας στην ενημέρωση των παιδιών, της νέας γενιάς. Το φροντιστήριο βιωσιμότητας είναι ένας θεσμός που ξεκίνησε από τον Δήμο Νεάπολης-Συκεών, ακολούθησε ο Δήμος Νοτίου Πηλίου, και πλέον, τόσο ο Δήμος Ανδραβίδας-Κυλλήνης, όσο και ο Δήμος Πύργου ανήκουν στο δίκτυο, που αναμένεται να αναπτυχθεί με την προσθήκη και άλλων Δήμων. Τα ερευνητικά πεδία του φροντιστηρίου βιωσιμότητας εστιάζουν στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, με τους εξής άξονες:
-αξιοποίηση των επιστημόνων της περιοχής και ενημέρωση σχετικά με το κλίμα, την γεωλογία, την οικολογία
-ένταξη στις δράσεις των πλουτοπαραγωγικών δυνάμεων του τόπου που ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα, την αλιεία, τον τουρισμό.
-βιωματικές επισκέψεις στους βιοτόπους
-οργανωμένες επισκέψεις σε υπηρεσίες και θεσμικούς φορείς
-προβολή και ανάδειξη της ιστορίας του τόπου
-εκθέσεις φωτογραφίας
Σχολεία, γονείς, εκκλησία, Δήμοι, πολίτες κάθε ηλικίας συμμετέχουν σε συστηματικές και οργανωμένες δράσεις, σε παρεμβάσεις, με στόχο την πράσινη μετάβαση σύμφωνα με τις επιταγές του Οικουμενικού Πατριάρχη μας, ώστε να επέλθει η ισορροπία στις σχέσεις ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Δήμαρχος Ανδραβίδας-Κυλλήνης Γιάννης Λέντζας.
Οι ομιλίες
Στον σύντομο χαιρετισμό του ο Μητροπολίτης Ηλείας και Ωλένης κ.κ. Αθανάσιος Β’, υπογράμμισε τα σημαντικά μηνύματα ζωής μέσω της ημερίδας, ώστε να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα οικολογικά προβλήματα.
Σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε και ο βουλευτής Ηλείας (παριστάμενος και ως εκπρόσωπος της Βουλής των Ελλήνων) Ανδρέας Νικολάκοπουλος, που εξήρε το έργο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα σημειώνοντας: «Παναγιώτατε, με χαρά και τιμή, ως εκπρόσωπος της Βουλής των Ελλήνων, σας καλωσορίζω στην Ηλεία και στην σημερινή ημερίδα που πραγματεύεται ένα εξόχως σημαντικό και κρίσιμο ζήτημα που αφορά ολόκληρο τον πλανήτη, γιατί χωρίς υγιές και βιώσιμο περιβάλλον απειλείται η ανθρώπινη ύπαρξη. Ως οικουμενικός ηγέτης της ορθοδοξίας , έχετε αναλάβει ιδιαίτερα σημαντικές πρωτοβουλίες για το περιβάλλον και το οικολογικό ζήτημα. Πρωτοβουλίες ουσιαστικού χαρακτήρα, με απτά αποτελέσματα. Έχοντας επίγνωση του ότι η περιβαλλοντική κρίση αποτελεί το κατεξοχήν σύγχρονο πρόβλημα που απειλεί τη Δημιουργία του Θεού, έχετε αναδείξει την προστασία του αρκετά υψηλά στην ‘ατζέντα’ της Πατριαρχείας σας και δεν είναι τυχαίο που έχετε χαρακτηριστεί ως ο ‘Πράσινος Πατριάρχης’, τον οποίο θεωρώ τίτλο τιμής. Το γεγονός ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο ασχολείται με τα θέματα της οικολογίας και του περιβάλλοντος εδώ και τριάντα χρόνια, καταδεικνύει την ευαισθησία απέναντι σε ζητήματα μείζονος σημασίας που αφορούν την σημερινή γενιά αλλά και τις μέλλουσες γενιές.
Η δυναμική δραστηριότητα μέσω σεμιναρίων και άλλων δράσεων που έχετε αναπτύξει, αποτελούν πηγή έμπνευσης για όλους, ώστε να αγαπήσουν και να προστατεύσουν το φυσικό περιβάλλον. Όπως εσείς ο ίδιος έχετε δηλώσει, “το Πατριαρχείο προσπαθεί να υπενθυμίσει στους ανθρώπους ότι το οικολογικό πρόβλημα έχει και μία θεολογική και ηθική και πνευματική διάσταση, η οποία δεσμεύει όλους τους ανθρώπους και όλους τους λαούς. Για τον εαυτό τους και για τους διαδόχους, τις μέλλουσες γενιές”. Ενστερνιζόμενοι αυτή σας την θέση, επιδιώκουμε και στο Νομό μας να αναληφθούν περαιτέρω δράσεις σε αυτή την κατεύθυνση και εκεί στοχεύει και η σημερινή ημερίδα για την κοινή περιβαλλοντική συνθήκη στο φυσικό και αστικό περιβάλλον σε Ηλεία και Μακεδονία και εκφράζω την βεβαιότητα ότι θα προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα. Πολύ σε περισσότερο γιατί εμείς εδώ στην Ηλεία επιδιώκουμε να βρούμε την απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ περιβαλλοντικής προστασίας και οικονομικής ανάπτυξης αφού το ένα δεν πρέπει να αναιρεί το άλλο. Απαιτείται ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη. Με την δική σας ευλογία ανοίγουμε τις εργασίες της ημερίδας και εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες μας που ευρίσκεσθε μαζί μας και σας ευχαριστούμε γι’ αυτό. Θέλω επίσης να μεταφέρω τους χαιρετισμούς του προέδρου της Βουλής , όπως επίσης να δώσω συγχαρητήρια στους διοργανωτές».
Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος: «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο πρώτο ανέδειξε το οικολογικό μήνυμα του Χριστιανισμού»
Στην ομιλία του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος τόνισε πως: «το Οικουμενικό Πατριαρχείο, πρώτον μεταξύ των Χριστιανικών Εκκλησιών και των Ομολογιών, ανέδειξε το οικολογικό μήνυμα του Χριστιανισμού.
«Μετά πολλῆς χαρᾶς συμμετέχομεν εἰς τήν παροῦσαν Ἡμερίδα, μέ θέμα «Ἡ κοινή ἀειφόρος συνθήκη στό φυσικό καί ἀστικό περιβάλλον – Ἐκφάνσεις τοῦ πολιτιστικοῦ καί περιβαλλοντικοῦ ἀποτυπώματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου», ἡ ὁποία ἀντανακλᾷ τήν γόνιμον συνεργασίαν τοῦ καθ᾿ ἡμᾶς Πατριαρχικοῦ Ἱδρύματος Πατερικῶν Μελετῶν καί τοῦ Νομοῦ Ἠλείας εἰς θέματα παιδείας καί κοινωνίας εὐρύτερα. Χαιρόμεθα ἰδιαιτέρως, ἐπειδή ἡ διάδρασις αὐτή ἐμπνέεται ἀπό τάς πολλάς πρωτοβουλίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἤδη ἀπό τοῦ ἔτους 1989, εἰς τόν τομέα προστασίας τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, δράσεις, αἱ ὁποῖαι συνδυάζονται μέ τόν τονισμόν τῶν κοινωνικῶν ἐπιπτώσεων τῆς οἰκολογικῆς κρίσεως καί τήν θέσιν ὅτι ὁ ἀγών διά τήν προστασίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί τοῦ «οἴκου» του, τοῦ φυσικοῦ καί πολιτισμικοῦ περιβάλλοντος, εἶναι ἀδιαίρετος. Αὐτό τό τονίζομεν πάντοτε εἰς τάς Πατριαρχικάς Ἐγκυκλίους ἐπί τῇ ἑορτῇ τῆς Ἰνδίκτου, Ἡμέρᾳ προσευχῶν διά τό Περιβάλλον.
Ὅπως ὑπεστηρίχθη ἐκ μέρους φιλοσόφων τοῦ πολιτισμοῦ, εἰς τάς ἀπαρχάς τῶν Νεωτέρων Χρόνων ἡ «ὀργανολογική» θεώρησις τοῦ κόσμου ἀντικατεστάθη ἀπό μίαν μηχανιστικήν προσέγγισιν, ἡ ὁποία κατέστη κυρίαρχος κοσμοθεωρία. Αὐτή ἡ καθοριστική διά τήν πορείαν τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων ἀνατροπή ἐδημιούργησε μίαν «πρωτόγνωρον πνευματικήν ἀπόστασιν» μεταξύ ἀνθρώπου καί φύσεως. Ὅπως ὁ ἄνθρωπος κατανοεῖ τόν ἑαυτόν του ὡς αὐτόνομον ὄν ἐν ἀναφορᾷ πρός τόν Θεόν, τοιουτοτρόπως βλέπει τήν ὕπαρξίν του ἀποκεκομμένην ἀπό τήν φύσιν καί τά ὑπόλοιπά ἔμβια ὄντα. Ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς ἀλλοτριώσεως ἀπό τόν Θεόν ὡς δημιουργόν καί ἀπό τήν κτίσιν ἦτο νά βλέπῃ ὁ ἄνθρωπος εἰς τήν φύσιν ἕνα ἀντικείμενον κυριαρχίας καί ἐκμεταλλεύσεως (βλ. Max Scheler, Wesen und Formen de Sympathie, Ἅπαντα VII, σ. 92 – 93). Ἡ ἁλματώδης ἀνάπτυξις τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας πού ἠκολούθησε, παρά τά μοναδικά εὐεργετήματά της διά τήν ἀνθρωπίνην ζωήν, εἶναι βέβαιον ὅτι ἐτροφοδότησε τήν ἔπαρσιν τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι τῆς φύσεως καί τάσεις ἀντικειμενοποιήσεως καί χειραγωγήσεώς της.
Ἔχει λεχθῆ ὅτι ἡ σύγχρονος οἰκολογική κρίσις εἶναι κρίσις τοῦ ἰδίου τοῦ ἀνθρώπου, τῆς ἐλευθερίας του, τοῦ πολιτισμοῦ του, τῆς θρησκείας καί τῶν ἰδεολογιῶν του. Πρόκεται περί πνευματικῆς κρίσεως, ἡ ὁποία ἀπαιτεῖ ἀντιμετώπισιν εἰς τό ἐπίπεδον τοῦ πνεύματος, τῆς νοοτροπίας, τῶν ἀξιῶν. Πρέπει νά ὑπερβαθῇ ἡ στάσις τοῦ ἔχειν ὡς καθοριστικοῦ τρόπου ὑπάρξεως, νά μεταβῶμεν ἀπό τό ἔχειν εἰς τό εἶναι, ἀπό τήν κτητικήν εἰς τήν μετοχικήν σχέσιν μέ τόν κόσμον.
Ἡ πρότασις τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας εἶναι νά συνειδητοποιήσωμεν ὅτι δέν εἴμεθα ἐξουσιασταί καί κυρίαρχοι, ἀλλά «ἱερεῖς» καί «φύλακες» τῆς δημιουργίας, ὅτι ὀφείλομεν νά ἐκφράζωμεν ἀπέναντι εἰς τήν δημιουργίαν τό εὐχαριστιακόν καί τό ἀσκητικόν ἦθος τῆς Ὀρθοδοξίας. Πρέπει νά διδασκώμεθα ἀπό τόν εὐλογημένον τρόπον τοῦ βίου τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπί μακρούς αἰῶνας προσεκόμιζον εἰς τούς ναούς μας «τόν σῖτον, τόν οἶνον καί τό ἔλαιον», διά νά τά ἁγιάσῃ ὁ ἱερεύς καί νά ἁγιασθῇ ἡ ζωή καί οἱ κόποι των. Ὀφείλομεν νά ἐμπνεώμεθα ἀπό τό θυσιαστικόν φρόνημα καί τό δοξολογικόν ἦθος ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι, ὅπως ἔχει γραφῆ, «δέν θεωροῦσαν τίποτε δικό τους κατόρθωμα, τίποτε αὐτονόητο, οὔτε τήν ὑγεία, οὔτε τό ψωμί, οὔτε τό νερό, καί δοξολογοῦσαν τόν Θεό καθημερινά γιά τό δῶρο τῆς ζωῆς, βίωναν τήν ἱερότητα τῆς κτίσης καί ἔβλεπαν παντοῦ τήν σφραγῖδα καί τήν χάρη τοῦ Θεοῦ». Τό ἐπιχείρημα, ὅτι αὐτό τό εὐχαριστιακόν, δοξολογικόν καί ἀσκητικόν ἦθος δέν εἶναι δυνατόν να βιωθῇ εἰς τό σύγχρονον κοινωνικόν, οἰκονομικόν καί πολιτισμικόν περιβάλλον εἶναι τελείως σαθρόν.
Ἡ ἰδία ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νίκη ἐναντίον ὅλων των δυνάμεων, αἱ ὁποῖαι συμβάλλουν ἰδεολογικῶς καί ἐν τῇ πράξει εἰς τήν καταστροφήν τῆς φύσεως καί τήν διατάραξιν τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων, δυνάμεων ὅπως ὁ ἀτομοκεντρισμός, ἡ πλεονεξία, ὁ καταναλωτισμός, ἡ ἀδιαφορία διά τόν πλησίον, ἡ ἀλαζονία τῆς γνώσεως κ. ἄ. Δέν συμβιβάζεται μέ τήν ζωήν καί τήν θεολογίαν τῆς Ἐκκλησίας νά βλέπωμεν καί νά χρησιμοποιῶμεν τόν συνάνθρωπον ὡς ἀντικείμενον καί τήν κτίσιν ὡς χρήσιμον ὑλικόν.
Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, παρά τάς πρωτοφανεῖς προόδους εἰς τούς τομεῖς τῆς ἐπιστήμης καί τοῦ πολιτισμοῦ, δέν ἠμπορεῖ νά αἰσθάνεται ὑπερήφανος διά τήν στάσιν του ἀπέναντι εἰς τό φυσικόν περιβάλλον. Τό σύγχρονον παγκόσμιον οἰκολογικόν πρόβλημα ἔχει σαφῆ ἀνθρωπογενῆ αἴτια. Μάλιστα, ἐνῷ γνωρίζομεν τό μέγεθος τῆς ἀπειλῆς, δέν ἀλλάζομεν συμπεριφοράν. Δέν μᾶς συνετίζουν ἡ κλιματική ἀλλαγή, ἡ ραγδαία μείωσις τῆς βιοποικιλότητας, αἱ καταστροφικαί πυρκαϊαί, ἡ ρύπανσις τῆς ἀτμοσφαίρας καί τῶν θαλασσῶν, αἱ κοινωνικαί ἐπιπτώσεις τῆς οἰκολογικῆς κρίσεως. Δυστυχῶς, πολλοί πιστεύουν, ἀφελῶς, ὅτι τό πλανητικόν οἰκοσύστημα ἔχει τήν δύναμιν νά ἀνανεώνεται καί νά ἀποκαθίσταται ἀφ᾿ ἑαυτοῦ.
Ἐπαινοῦμεν κάθε προσπάθειαν, ἡ ὁποία συμβάλλει εἰς τήν εὐαισθητοποίησιν διά τό σύγχρονον οἰκολογικόν πρόβλημα, εἰς τήν κινητοποίησιν καί συνεργασίαν διά τήν προστασίαν τῆς ἀπειλουμένης δημιουργίας. Ἡ κλιματική ἀλλαγή εἶναι μία σκληρά πραγματικότης μέ πλανητικάς ἐπιπτώσεις. Καί εἶναι βέβαιον, ὅτι τό πρόβλημα δέν ἀντιμετωπίζεται μέ τήν ἐνασχόλησιν μέ τάς ἐπιπτώσεις τῆς κρίσεως.
Εἶναι προφανές ὅτι ἡ πορεία πρός ἕνα βιώσιμον μέλλον οἰκολογικῆς ἰσορροπίας καί ἀειφορίας ἔχει τούς ὅρους του: τήν οἰκολογικήν οἰκονομίαν, ἀλλαγήν εἰς τήν ἀγροτικήν καί τήν βιομηχανικήν παραγωγήν, εἰς τήν παραγωγήν καί τήν χρῆσιν τῆς ἐνεργείας, εἰς τάς μεταφοράς καί τάς μετακινήσεις, νέα καταναλωτικά πρότυπα, προστασίαν τῶν θαλασσῶν, τῶν δασῶν, τῆς ἀτμοσφαίρας, μίαν ριζικήν στροφήν εἰς τήν πολεοδομίαν καί τήν ὀργάνωσιν τῆς ζωῆς εἰς τάς συγχρόνους μεγαλουπόλεις, μίαν νέαν ἰσορροπίαν δομημένου καί φυσικοῦ περιβάλλοντος.
Στοιχεῖον αὐτοῦ τοῦ οἰκοφιλικοῦ πολιτισμοῦ εἶναι καί ἡ εἰρήνη μεταξύ τῶν λαῶν, τῶν θρησκειῶν καί τῶν πολιτισμῶν. Εἰς τήν πρόσφατον Ἐγκύκλιον τῆς Ἰνδίκτου ἀνεφέρθημεν εἰς τάς περιβαλλοντικάς καταστροφάς, τάς ὁποίας προεκάλεσεν ἡ ἐπίθεσις τῆς Ρωσσικῆς Ὁμοσπονδίας κατά τῆς Οὐκρανίας, πέραν τῶν ἀνθρωπίνων ἀπωλειῶν. Ἐτονίσαμεν ὅτι κάθε πολεμική ἐνέργεια εἶναι καί πόλεμος κατά τῆς φύσεως. Ὁ κίνδυνος πυρηνικοῦ ὁλοκαυτώματος, ἡ ρύπανσις τοῦ ἐδάφους, τῶν ὑδάτων καί τῆς ἀτμοσφαίρας ἀπό τούς βομβαρδισμούς, ἡ ἀχρήστευσις καλλιεργησίμων ἐκτάσεων καί ἡ καταστροφή τοῦ δασικοῦ πλούτου, αὐτά καί πολλά ἄλλα δεινά τοῦ πολέμου ἀποκαλύπτουν τήν σημασίαν τῆς εἰρήνης ὡς ὅρου διά τήν προστασίαν τῆς κτίσεως. Ὁ ἀγών διά τήν εἰρήνην εἶναι συμβολή εἰς τήν διάσωσιν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος.
Ἐπιθυμοῦμεν ἐπίσης νά τονίσωμεν ὅτι τό σύγχρονον κυρίαρχον πρότυπον οἰκονομικῆς ἀναπτύξεως ἐπιτείνει τήν οἰκολογικήν κρίσιν καί λειτουργεῖ κατά τοῦ ἀληθοῦς συμφέροντος τοῦ ἀνθρώπου. Δέν συμφωνοῦμεν μέ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονται ὅτι δέν ὑπάρχει ἐναλλακτική ἐπιλογή ἀπέναντι εἰς τήν προσανατολισμένην ἀποκλειστικῶς εἰς τήν μεγιστοποίησιν τοῦ κέρδους οἰκονομικήν δραστηριότητα, ἡ ὁποία ἐκτυλίσσεται χωρίς νά ὑπολογίζωνται αἱ οἰκολογικαί ἐπιπτώσεις της. Πιστεύομεν εἰς τήν προτεραιότητα τῆς «οἰκολογικῆς οἰκονομίας» καί εἰς τήν δύναμιν τῆς ἀλληλεγγύης. Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (Κρήτη 2016), ὑπεγράμμισεν ὅτι «ἡ οἰκονομία ὀφείλει νά ἐρείδεται ἐπί ἠθικῶν ἀρχῶν» καί «νά συνδυάζῃ τήν ἀποτελεσματικότητα μετά δικαιοσύνης καί κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης».
Εἴμεθα ὑπερήφανοι διά τό γεγονός ὅτι τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, πρῶτον μεταξύ τῶν ΧριστιανικώνἘκκλησιῶν καί τῶν Ὁμολογιῶν, ἀνέδειξε τό οἰκολογικόν μήνυμα τοῦ Χριστιανισμοῦ καί παρουσίασε τήν ἐκκλησιαστικήν ζωήν ὡς «ἐφηρμοσμένην οἰκολογίαν». Δέν εἶναι δυνατόν νά ὁμολογῶμεν πίστιν εἰς τόν Θεόν καί νά καταστρέφωμεν τήν «καλήν λίαν» δημιουργίαν Του. Ἡ καταστροφή τῆς κτίσεως εἶναι ἁμάρτημα. Αἱ οἰκολογικαί δράσεις τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας συνεχίζονται μέ νέας πρωτοβουλίας, μέ ἔμφασιν εἰς τήν εὐρυτέραν κινητοποίησιν ἐνώπιον τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς, καθώς καί μέ τήν ἔνταξιν τῆς οἰκολογικῆς θεματικῆς εἰς τόν διαχριστιανικόν διάλογον καί τήν διαθρησκειακήν συνεργασίαν.
Ἐκλεκτοί παρόντες, Ἐνώπιόν σας, ἐνώπιον διακεκριμένων μελῶν τῆς κοινωνίας καί τῆς ἐκπαιδευτικῆς κοινότητος, εντεύθεν και εκ Βορείου Ελλάδος, ἐπιθυμοῦμεν νά ἐξάρωμεν τήν ἀξίαν τῆς περιβαλλοντικῆς παιδείας διά τήν πορείαν τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων καί διά τήν προστασίαν τῆς φύσεως. Ἡ περιβαλλοντική ἀγωγή ὀφείλει νά ἀποτελῇ κεντρικήν διάστασιν τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας. Ἐμπιστευόμεθα εἰς τούς ἐκπαιδευτικούς καί εἰς τόν ἐνθουσιασμόν καί τήν ὑπευθυνότητα τῆς νέας γενεᾶς, ἡ ὁποία κατανοεῖ τήν σοβαρότητα τοῦ προβλήματος καί τήν ἀξίαν τῆς ἰδικῆς της εὐθύνης διά τό μέλλον, ἀπέναντι εἰς τήν μεγαλυτέραν ἴσως κρίσιν εἰς τήν ἱστορίαν τῆς ἀνθρωπότητος, μέ τεραστίας κοινωνικάς προεκτάσεις. Διά τήν ἀντιμετώπισιν αὐτῆς τῆς ἀπειλῆς δέν ἀρκοῦν αἱ πολιτικαί ἀποφάσεις, ἡ ἐπιστημονική γνῶσις καί ἡ τεχνολογία, τά οἰκολογικά κινήματα καί τά συνέδρια, ἀλλά ἀπαιτεῖται ἕν νέον ἦθος, μία νέα ἀξιολογία, ὥστε νά θεραπεύσωμεν ὄχι μόνον τά συμπτώματα, ἀλλά τό πνεῦμα πού ἐδημιούργησε καί τροφοδοτεῖ αὐτήν τήν κρίσιν.
Πάμπολλα διά τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητος, καί εἰς τό σημεῖον αὐτό, ἐξαρτῶνται ἀπό τό ἐάν καί κατά πόσον ἡ ἐκπαίδευσις θά ἐπιτύχῃ νά μεταδώσῃ εἰς τήν νέαν γενεάν τάς ἀρχάς τοῦ οἰκολογικοῦ ἤθους, τόν σεβασμόν τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας καί τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν. Ἐπαναλαμβάνομεν, ὅτι μία παιδεία χωρίς οἰκολογικόν, ἀνθρωπιστικόν καί πνευματικόν προσανατολισμόν εἶναι παρῳδία παιδείας. Ἡ ἀνθρωπότης δέν πρέπει νά λησμονήσῃ ὅτι αἱ μεγάλαι προκλήσεις, ἐνώπιον τῶν ὁποίων εὑρίσκεται, εἶναι ἀδύνατον νά ἀντιμετωπισθοῦν ἐπί τῇ βάσει πραγματιστικῶν ἐπιλογῶν, οἰκονομοκεντρικῶν καί τεχνοκρατικῶν διαχειριστικῶν μέτρων, ἄνευ προσανατολισμοῦ εἰς τάς πνευματικάς ἀξίας.
Κατακλείοντες, ἐκφράζομεν καί πάλιν τήν ἱκανοποίησίν μας διά τήν συνεργασίαν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἠλείας καί Ὠλένης καί τῆς τοπικῆς κοινωνίας τοῦ Νομοῦ Ἠλείας μέ τό Πατριαρχικόν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν, τό ὁποῖον ἐκφράζει τό πνεῦμα τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, πνεῦμα πιστότητος εἰς τήν Παράδοσιν τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ἀνοικτοσύνης καί μερίμνης διά τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμον. Συγχαίρομεν ἐπίσης ὅλους τούς συνδιοργανωτάς καί συντονιστάς τῆς Ἡμερίδος, τούς Ἐλλογιμωτάτους ὁμιλητάς, καί πάντας ὑμᾶς τούς συμμετέχοντας εἰς αὐτήν. Ὁ Θεός τῆς ἀγάπης νά χαρίζῃ εἰς ὅλους σας πάντα τά σωτηριώδη δωρήματα Αὐτοῦ».
Καινοτόμες δράσεις οικολογικής ευαισθητοποίησης
Στη συνέχεια της Ημερίδας, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αμαρίου και Πρόεδρος του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών κ. Νικηφόρος και η Ιωάννα Κλιάρη, υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων, παρουσίασαν τα Εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος.
Ομιλίες και παρουσιάσεις δράσεων έκαναν επίσης ο πρ. δ/ντης του δημοτικού σχολείου Επιταλίου Α. Σοφιανόπουλος, η εκπαιδευτικός Αναστασία Αναγνωστοπούλου (γυμνάσιο Λεχαινών), ο πρ. σχολικός σύμβουλος-Υδρογεωλόγος Ζ. Αγγελίδης, ο Αντιδήμαρχος Παιδείας Δήμου Νεάπολης-Συκεών Μ. Βουλγαρίδης, η τ. υπεύθυνη Π.Ε. Δυτικής Θες/νίκης Δ. Μιχελάκη, ο Αντιδήμαρχος Παιδείας Δήμου Ν. Πηλίου Δ. Ραμματάς και ο Αντιδήμαρχος Παιδείας Ανδραβίδας –Κυλλήνης Κ. Χαντζής.
Το συντονισμό της εκδήλωσης έκανε ο Γιώργος Σαραντόπουλος.
