Νέα απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας βάζει τέλος στην έκδοση οικοδομικών αδειών και την ανέγερση αγροτικών κτιρίων, με τους κατά παρέκκλιση όρους δόμησης του Προεδρικού Διατάγματος του 1985. Ταυτοχρόνως, η νέα απόφαση επιβεβαιώνοντας την πάγια νομολογία του ΣτΕ ρίχνει χαριστική βολή στις παρεκκλίσεις δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές.
«Ελλείψει σαφούς κανονιστικού πλαισίου και νόμιμων κριτηρίων, η έγκριση της παρέκκλισης δεν αποτελεί εφαρμογή του νόμου με την έκδοση ατομικής διοικητικής πράξης, αλλά κανονιστικό καθορισμό όρων δόμησης για κάθε συγκεκριμένο γήπεδο από το αποφασίζον όργανο, κατ’ ενάσκηση ανεπίτρεπτα ευρείας διακριτικής ευχέρειας», υπογραμμίζεται στην απόφαση του ΣτΕ Ολομ. 992/2023, σε συνέχεια αποφάσης του ανώτατου δικαστηρίου, που ακυρώνει τη δόμηση για κατοικίες σε μέχρι πρότινος άρτια και οικοδομήσιμα γήπεδα άνω των τεσσάρων στρεμμάτων.
Στην ίδια απόφαση, που αφορά σε ακύρωση έγκρισης παρέκκλισης από τις γενικές διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης για την κατασκευή αγροτικής αποθήκης στο νομό Ευβοίας, αναφέροντας ότι «η δίκη διατηρεί το αντικείμενό της, ως προς την έγκριση της παρέκκλισης, η οποία δεν εξαντλείται σε μία εφαρμογή, αλλά μπορεί να εφαρμοσθεί και στο μέλλον» δίνεται το μήνυμα ότι παράγεται δεσμευτική νομολογία και υπογραμμίζεται ότι: «Οι παρεκκλίσεις από τους πάγιους όρους δόμησης μιας περιοχής, και όταν ακόμη αναφέρονται σε ορισμένα ακίνητα, πρέπει και αυτές να εντάσσονται στην κατηγορία με την οποία συνδέονται χωρικά και έχουν κανονιστικό χαρακτήρα. Οι αυτές αρχές ισχύουν και για τους όρους δόμησης των περιοχών εκτός σχεδίου, οι οποίοι, κατά την πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, δεν επιτρέπεται να είναι ευνοϊκότεροι των όρων εντός σχεδίου, ούτε να οδηγούν σε αλλοίωση του χαρακτήρα των εκτός σχεδίου περιοχών».
Μεγάλη ανατροπή στον αγροτικό τομέα
Η νέα απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ φέρνει μεγάλη ανατροπή στην κατά παρέκκλιση εκτός σχεδίου δόμηση για αγροτικά κτίρια (γεωργοκτηνοτροφικές γεωργοπτηνοτροφικές ή υδατοκαλλιεργητικές εγκαταστάσεις), που μέχρι τώρα εκδίδουν νόμιμες οικοδομικές άδειες και χτίζουν με βάση το ΠΔ του 1985.
Στην απόφαση του ΣτΕ σημειώνεται ότι «οι διατάξεις του άρθρου 2 παράγρ. 1 του π.δ. της 24-31.5.1985 (άρθρο 163 παράγρ. 1 του Κ.Β.Π.Ν.), καθ’ ο μέρος προβλέπουν την έγκριση παρέκκλισης από τους κατά τον κανόνα όρους της εκτός σχεδίου δόμησης δεν προβλέπουν νόμιμα κριτήρια για την έγκριση της παρέκκλισης». Και τονίζεται ότι: «Ειδικότερα, δεν προκύπτει ο λόγος δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετείται με την παρέκκλιση, δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια οι υποκειμενικές και αντικειμενικές προϋποθέσεις για την έγκρισή της, ιδίως ως προς τον καθορισμό των δικαιούχων και τα ελάχιστα όρια εμβαδού, προσώπου και βάθους του γηπέδου για την έγκριση της παρέκκλισης, ενώ και όπου καθορίζονται ανώτατα ή κατώτατα όρια, το εύρος της απόκλισης είναι ανεπίτρεπτα μεγάλο. Έτσι ευνοείται η δόμηση μειονεκτικών αγροτεμαχίων, η κατάτμηση των αγροτικών κλήρων και η ενδεχόμενη οικοπεδοποίησή τους».
Μειοψηφία
Στην απόφαση του ΣτΕ καταγράφεται και η απόψη συμβούλων του δικαστηρίου που μειοψήφησαν σύμφωνα με την οποία «η πρόβλεψη ειδικών όρων δόμησης για ειδικές χρήσεις κτιρίων είναι συνταγματικώς ανεκτή διότι δεν αποτελεί κατ’ ουσίαν παρέκκλιση, αλλά θέσπιση ειδικού καθεστώτος για την ανέγερση συγκεκριμένων κατηγοριών κτιρίων».
Τι λένε οι ρυθμίσεις του ΠΔ 1985 που βάζει στον “πάγο” το ΣτΕ
Σημειώνεται ότι οι διατάξεις του ΠΔ 1985 (άρθρο 2 παράγραφος 1) που κατακεραυνώνει η νέα απόφαση του ΣτΕ αναφέρονται αναλυτικά σε: «κτίρια που προορίζονται για γεωργοκτηνοτροφικές, γεωργοπτηνοτροφικές ή υδατοκαλλιεργητικές εγκαταστάσεις (ιχθυοκαλλιεργειών, οστρακοκαλλιεργειών και καλλιεργειών λοιπών υδρόβιων οργανισμών) καθώς και εγκαταστάσεις αποθήκευσης λιπασμάτων, φαρμάκων, ιχθυοτροφών, γεωργικών και αλιευτικών εφοδίων, γεωργικών και αλιευτικών προϊόντων, στέγαστρα σφαγής ζώων, δεξαμενές από οποιοδήποτε υλικό, ενδιαιτήματα και ιατρεία μικρών ζώων».
Για αυτά τα κτίρια πρόβλεψε το ΠΔ του 1985 ότι «επιτρέπεται να κατασκευάζονται κατά παρέκκλιση, με απόφαση της κατά τις κείμενες διατάξεις αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων μετά από γνώμη της αρμοδίας υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας και μετά από γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος».
Οι παρεκκλίσεις δόμησης που πρόβλεψε το ΠΔ του 1985 και αφορούν στη νέα απόφαση του ΣτΕ προβλέπουν:
α) Την ανέγερση περισσότερων από ένα κτίρια, επί του γηπέδου.
β) Το ποσοστό κάλυψης του γηπέδου που δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 30% της επιφανείας του.
γ) Το ύψος των κτιρίων.
δ) Τις αποστάσεις των κτιρίων από τα όρια του γηπέδου οι οποίες δεν μπορούν μειωθούν περισσότερο από το προβλεπόμενο ύψος των κτιρίων και οπωσδήποτε όχι λιγότερο από 5 μέτρα.
ε) Το συντελεστή δόμησης του γηπέδου που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,90.
-Ο συντελεστής όγκου των παραπάνω αναφερόμενων κτιρίων δεν μπορεί να υπερβαίνει το αριθμό 3,3.
στ) Το εμβαδόν, το πρόσωπο και το βάθος του γηπέδου.
Σημειώνεται ότι με την 992/2023 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας έγινε δεκτή αίτηση ακυρώσεως κατά απόφασης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, με την οποία εγκρίθηκε παρέκκλιση από τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις περί εκτός σχεδίου δόμησης για την κατασκευή αγροτικής αποθήκης σε μη άρτιο γήπεδο στον Ν. Εύβοιας. Η παρέκκλιση αφορούσε το εμβαδόν του γηπέδου και τις αποστάσεις του κτιρίου από τα όρια αυτού.
