Τα καιρικά φαινόμενα, ο πρωτογενής τομέας, η υγεία, ακόμα και ο τουρισμός αλλάζουν λόγω του φαινομένου
Επιμέλεια: Μιχάλης Δημητρόπουλος
Σε θερμοκρασίες ακραίου καύσωνα ζούμε από σήμερα στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων και η Ηλεία. Ένα φαινόμενο συνηθισμένο τα τελευταία χρόνια, ίσως το πιο εμφανές αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής στους πολίτες. Η κλιματική αλλαγή αφορά όλους τους τομείς της ζωής μας, από τις θερμοκρασίες και τις πλημμύρες μέχρι τον πρωτογενή τομέα και τον τουρισμό.
Ειδικότερα, η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας είναι άκρως ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα της μελέτης για την αναμενόμενη μεταβολή του κλίματος, η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο της κατάρτισης του περιφερειακού σχεδίου για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τη μελέτη το κλίμα στη Δυτική Ελλάδα αναμένεται να είναι τις επόμενες δεκαετίες πιο θερμό και πιο ξηρό, με σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και των χιονοπτώσεων. Παράλληλα, αναμένεται να αυξηθεί η συχνότητα εμφάνισης ακραίων φαινομένων, όπως για παράδειγμα ξηρασία, πλημμύρες και καύσωνες, ενώ θεωρείται πιθανή η άνοδος της στάθμης της θάλασσας.
Να σημειωθεί ότι το περιφερειακό σχέδιο εκπονήθηκε λαμβάνοντας υπόψη τρία σενάρια παγκόσμιας εξέλιξης συγκεντρώσεων αερίων του θερμοκηπίου, δηλαδή ευμενές, ενδιάμεσο και δυσμενές, καθώς και για τρεις χρονικές περιόδους, δηλαδή βραχυπρόθεσμο (2011-2030), μεσοπρόθεσμο (2031-2050) και μακροπρόθεσμο (2081-2100). Σύμφωνα, λοιπόν, με τα συμπεράσματα της μελέτης, αναμένεται άνοδος της μέσης θερμοκρασίας σε όλα τα σενάρια και τις χρονικές περιόδους που μελετήθηκαν. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις αναμένονται στον νομό Αιτωλοακαρνανίας και ιδιαίτερα στους Δήμους Αμφιλοχίας, Αγρινίου και Θέρμου. Ακόμη, αύξηση αναμένεται να παρουσιάσει η μέση θερμοκρασία χειμερινής περιόδου, με τον Δήμο Καλαβρύτων να αναμένει τη μεγαλύτερη αύξηση – κατά 3,80 βαθμούς Κελσίου. Όσον αφορά τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη, αναμένεται να αυξηθεί σε όλα τα εξεταζόμενα σενάρια, σε αντίθεση με τη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση, η οποία θα μειωθεί.
Σχετικά με τις βροχοπτώσεις, αναμένεται σταδιακά να μειωθούν, τόσο στο ευμενές όσο και στο δυσμενές σενάριο. Μάλιστα, ο νομός Ηλείας καθώς και οι δήμοι Καλαβρύτων, Δυτικής Αχαΐας και Ερυμάνθου στον νομό Αχαΐας, φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο πρόβλημα. Αντίστοιχα με τις βροχοπτώσεις, αναμένεται να μειωθεί σταδιακά και ο αριθμός των υγρών ημερών του έτους στη Δυτική Ελλάδα, αφού οι συνεχόμενες ημέρες χωρίς βροχόπτωση αναμένεται να αυξηθούν κατά 33, στο δυσμενές σενάριο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ξηρασίας εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσουν οι Δήμοι της Αιτωλοακαρνανίας, καθώς και ο Δήμος Πατρέων.
Επίσης, ο αριθμός των ημερών που η μέγιστη θερμοκρασία θα υπερβαίνει τους 35 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή θα επικρατεί καύσωνας, θα αυξηθεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα κατά 16 ημέρες σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, στο δυσμενές σενάριο.
Στο μεταξύ, ακόμα μεγαλύτερη αναμένεται να είναι τις επόμενες δεκαετίες η αύξηση του αριθμού των τροπικών νυχτών, όπου δηλαδή η θερμοκρασία θα είναι άνω των 20 βαθμών Κελσίου. Η αύξηση κατά μέσον όρο κυμαίνεται από οκτώ ημέρες (στο ευμενές και ενδιάμεσο σενάριο, την περίοδο 2011-2030) έως 56 ημέρες (στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081 -2100). Η μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται να σημειωθεί στους δήμους της Ηλείας, ενώ μεγάλη θα είναι η αύξηση και στους Δήμους Ακτίου-Βόνιτσας, Μεσολογγίου, Αγρινίου και Ξηρομέρου, της Αιτωλοακαρνανίας, ενώ στην Αχαΐα αύξηση αναμένεται στους Δήμους Πατρέων και Δυτικής Αχαΐας.
Επίσης, οι μεταβολές της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με μεταβολές στην υγρασία, θα επηρεάσουν τον αριθμό ημερών του έτους στις οποίες θα υπάρχει μεγάλη δυσφορία για τον πληθυσμό. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι μακροπρόθεσμα, στο δυσμενές σενάριο, ο αριθμός των ημερών του έτους με μεγάλη δυσφορία θα αυξηθεί κατά 13,5 ημέρες. Όσον αφορά τις έντονες βροχοπτώσεις και στα πλημμυρικά φαινόμενα, σύμφωνα με τη μελέτη, στη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων υπήρξε η ένδειξη ότι σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, προβλήματα πλημμυρών θα αντιμετωπίσουν οι Δήμοι Ακτίου – Βόνιτσας, Ξηρομέρου και Αμφιλοχίας, της Αιτωλοακαρνανίας. Επίσης, προβλήματα πλημμυρών ενδέχεται να αντιμετωπίσει και ο Δήμος Αιγιαλείας, στην Αχαΐα. Σχετικά με τις ψυχρές εισβολές, τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι ο αριθμός ημερών με ελάχιστη θερμοκρασία θα μειωθεί μελλοντικά σε όλα τα σενάρια, ενώ αναμένεται να μειωθούν και οι χιονοπτώσεις. Μάλιστα, την περίοδο 2081-2100, η μείωση αναμένεται να φθάσει έως 81%, στο δυσμενές σενάριο. Τέλος, σύμφωνα με τη μελέτη, αναμένεται μελλοντικά σταδιακή άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Η μέγιστη τιμή της ανόδου θα κυμανθεί από 3 εκ. (την περίοδο 2011-2030, ανεξαρτήτως σεναρίου) έως 19 εκ. (σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, στο δυσμενές σενάριο).
Έτσι, λοιπόν, από τους 19 δήμους της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας που έχουν παραλιακό μέτωπο, τον μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι παράκτιες περιοχές του Δήμων Ήλιδας, Ανδρίτσαινας – Κρεστένων, Ζαχάρως, Πηνειού, και Πύργου της Ηλείας, καθώς και ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας.
«Λαβωμένος» και ο πρωτογενής τομέας
Δυσμενές αντίκτυπο, τόσο στα καλλιεργούμενα εδάφη, όσο και στις καλλιέργειες, και κατ’ επέκταση στις παραγόμενες ποσότητες, θα έχει η κλιματική αλλαγή που αναμένεται να πλήξει και τη Δυτική Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες. Σύμφωνα με τους μελετητές, που συνέταξαν το Περιφερειακό Σχέδιο της Δυτικής Ελλάδας για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, βασιζόμενοι σε εισηγήσεις ειδικών επιστημόνων και φορέων, στον γεωργικό τομέα, η συνεχής μείωση της υγρασίας του εδάφους μπορεί να εντείνει την ανάγκη άρδευσης στη γεωργία και να οδηγήσει σε μικρότερες σοδειές.
Επιπλέον, η αύξηση της θερμοκρασίας θα προκαλέσει αλλαγές στην ποιότητα της παραγωγής και αυξημένες ανάγκες για άρδευση. Ωστόσο, αναμένεται να υπάρξει σημαντική υποβάθμιση στην ποιότητα του νερού που χρησιμοποιείται για άρδευση, την οποία θα επιβαρύνουν η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η αυξημένη ένταση και η συχνότητα των πλημμυρών, η μείωση των βροχοπτώσεων, η επιμήκυνση των περιόδων ξηρασίας και η αύξηση της θερμοκρασίας.
Επιπτώσεις
Στον τομέα της γεωργίας, οι εκτιμήσεις είναι ότι η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων θα οδηγήσουν σε μείωση της ετήσιας γεωργικής παραγωγής και στροφή σε είδη με μεγαλύτερη διάρκεια βλαστικής περιόδου και λιγότερες απαιτήσεις σε νερό. Παράγοντες όπως η αύξηση της θερμοκρασίας, η μείωση των βροχοπτώσεων και η επιμήκυνση των περιόδων ξηρασίας θα προκαλέσουν αύξηση της ζήτησης νερού για αρδευτική χρήση, ανταγωνιστικότητα με άλλες χρήσεις και ενδεχόμενη αύξηση του κόστους νερού άρδευσης λόγω της αυξημένης ζήτησης σε συνδυασμό με τη μείωση των υδατικών αποθεμάτων (επεισόδια λειψυδρίας).
Επιπλέον, εκτιμάται ότι, σε συνδυασμό με την αύξηση στην ένταση και στη συχνότητα των πλημμυρικών φαινομένων, θα επέλθει αυξημένη παρουσία παρασίτων και ασθενειών. Η μείωση των βροχοπτώσεων και η επιμήκυνση περιόδων ξηρασίας θα έχουν ως συνέπεια τη μείωση της γονιμότητας των εδαφών και την αδυναμία ανάπτυξης υδροβόρων καλλιεργειών. Υπάρχουν όμως και θετικές επιπτώσεις που θα επιφέρουν οι κλιματικές συνθήκες στη Δυτική Ελλάδα, οι οποίες εντοπίζονται σε κάποια είδη, όπως το βαμβάκι, οι ξηροί καρποί και τα φρούτα, οι ελιές, τα αμπέλια και τα κηπευτικά.
Η διάβρωση των ακτών
Η διάσωση των ακτών της Δυτικής Ελλάδος είναι ο στόχος του έργου ΤRITON με το οποίο η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος επιδιώκει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα της διάβρωσης των ακτών στην περιοχή μας.
Τον περασμένο Οκτώβριο εγκαταστάθηκαν σε επιλεγείσες θέσεις του Νέου Λιμένα Πατρών και του Λιμένα Κυλλήνης από ένας μετεωρολογικός σταθμός (Μ/Σ) και ένας παλιρροιογράφος. Επίσης ακολούθησε η πόντιση στη θαλάσσια περιοχή του Νέου Λιμένα Πατρών, του πρώτου κυματογράφου στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.
Χάρη στη βάση των δεδομένων που συλλέγονται, έχει ήδη δημιουργηθεί ένα μοντέλο ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών μεταξύ της Απουλίας και της Δυτικής Ελλάδας, προκειμένου να εγκαθιδρυθούν εργαλεία υποστήριξης για τη λήψη αποφάσεων με στόχο την προστασία των παράκτιων περιοχών και τη μείωση των συνεπειών της διάβρωσης των ακτών είτε οφείλεται σε φυσικά αίτια, όπως τους θυελλώδεις ανέμους, τα ψηλά κύματα και τα ισχυρά ρεύματα είτε σε ανθρωπογενή, όπως η επέκταση των πόλεων, η τουριστική ανάπτυξη και οι υποδομές.
Όπως η πλειονότητα των ευρωπαϊκών ακτών, έτσι και οι παράκτιες περιοχές της Απουλίας και της Δυτικής Ελλάδας πλήττονται από εκτεταμένη διάβρωση ακτών, τόσο λόγω φυσικών αιτιών (εκτεταμένες προσβολές, θυελλώδεις άνεμοι, υψηλά κύματα, και ισχυρά ρεύματα), όσο και ανθρωπογενών, όπως η αστική επέκταση, η τουριστική ανάπτυξη, οι παράκτιες υποδομές. Παρά το Πρωτόκολλο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών (ICZM) στη Μεσόγειο που υπογράφηκε το 2008, εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα, τα οποία επηρεάζουν δυσμενώς ανθρώπους και οικοσυστήματα. Δεδομένης της ζωτικής σημασίας των ακτών και των δυνατοτήτων τους, τα εν λόγω προβλήματα πρέπει να λυθούν, τα δε μέτρα αντιμετώπισης πρέπει να περιλαμβάνουν δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο λόγω της ευρωπαϊκής διάστασης των προβλημάτων.
Έτσι χάρη στο ευρωπαϊκό έργο «TRITON» που χρηματοδοτήθηκε από το Interreg V-A Greece-Italy, αναπτύχθηκε ένα μοντέλο ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών μεταξύ της Απουλίας και της Δυτικής Ελλάδας.
Οι κλιματικές μεταβολές που εκτιμήθηκαν για την ΠΔΕ
Με βάση τις εκτιμήσεις των αρμόδιων μελετητών, οι οποίες περιλαμβάνονται στο Περιφερειακό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ), το κλίμα της Περιφέρειας θα είναι τις επόμενες δεκαετίες πιο θερμό και πιο ξηρό, με σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων και με αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ακραίων φαινομένων – κυρίως ξηρασία, πλημμύρες και κύματα καύσωνα. Στις κλιματικές μεταβολές που αναμένεται να επηρεάσουν την περιφέρεια συγκαταλέγεται και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας.
Συνοπτικά οι κλιματικές μεταβολές που εκτιμήθηκαν για την ΠΔΕ αναφέρονται ακολούθως:
▪Αναμένεται άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της ΠΔΕ, σε όλα τα σενάρια και τις χρονικές περιόδους που μελετήθηκαν
▪Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κυμαίνεται από 0,45oC(RCP2.6, 2011 –2030) έως 3,92oC(RCP8.5, 2081 –2100)
▪Μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα, η μέση θερμοκρασία στην ΠΔΕ, θα συγκρατηθεί κάτω από τους 2oC, τόσο στο ευμενές όσο και στο ενδιάμεσο σενάριο, ενώ στο δυσμενές σενάριο η αύξηση της θερμοκρασίας θα ακολουθήσει τις αντίστοιχες προβλέψεις σε παγκόσμιο επίπεδο φτάνοντας τους 3,92oC.
▪Οι μέγιστες θερμοκρασίες θερινής περιόδου αναμένεται να αυξηθούν περισσότερο από τη μέση θερμοκρασία (4,51oC, RCP8.5/2081 –2100). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις αναμένονται στην ΠΕ Αιτωλ/νίας και ιδιαίτερα στους δήμους Αμφιλοχίας, Αγρινίου και Θέρμου.
▪Αύξηση αναμένεται να παρουσιάσει και η μέση θερμοκρασία χειμερινής περιόδου με τον δήμο Καλαβρύτων να έχει τη μεγαλύτερη αύξηση (3,80oC, RCP8.5/2081 –2100).
▪Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη, αναμένεται να αυξηθεί σε όλα τα εξεταζόμενα σενάρια, εν αντιθέσει με τη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση η οποία θα μειωθεί.
▪Ο αριθμός των ημερών που είναι πολύ πιθανή η εκδήλωση πυρκαγιάς, θα αυξηθεί κατά 20 περίπου ημέρες, στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100
▪Οι βροχοπτώσεις αναμένεται σταδιακά να μειωθούν στο ευμενές και δυσμενές σενάριο. Η ΠΕ Ηλείας καθώς και οι δήμοι Καλαβρύτων, Ερυμάνθου και Δυτικής Αχαΐας φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο πρόβλημα.
▪Αντίστοιχα με τη βροχόπτωση, αναμένεται σταδιακά να μειωθεί και ο αριθμός των υγρών ημερών του έτους στην Περιφέρεια. Οι συνεχόμενες ημέρες χωρίς βροχόπτωση αναμένεται να αυξηθούν κατά 33 περίπου ημέρες, στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100.
▪Το μεγαλύτερο πρόβλημα ξηρασίας αναμένεται να αντιμετωπίσουν οι δήμοι της Αιτωλοακαρνανίας και ο δήμος Πατρέων.
▪Από πλευράς ανέμων δεν αναμένονται σημαντικές αλλαγές στην περιοχή μελέτης σε σχέση με την περίοδο αναφοράς.
▪Ο αριθμός των ημερών που η μέγιστη θερμοκρασία θα υπερβαίνει τους 35οC, θα αυξηθεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα κατά 16 ημέρες περίπου, σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, στο δυσμενές σενάριο.
▪Ακόμα μεγαλύτερη αναμένεται να είναι τις επόμενες δεκαετίες η αύξηση του αριθμού ημερών με Tmin > 20oC (τροπικές νύχτες). Η αύξηση κατά μέσο όρο κυμαίνεται από +8 ημέρες περίπου (στο ευμενές και ενδιάμεσο σενάριο, την περίοδο 2011-2030) έως +56 ημέρες περίπου (στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100).
▪Οι μεταβολές της θερμοκρασίας (σε συνδυασμό με μεταβολές στην υγρασία) αναμένεται να αυξήσουν τον αριθμό ημερών του έτους στις οποίες θα υπάρχει μεγάλη δυσφορία για τον πληθυσμό.
▪Ο αριθμός των ημερών του έτους με πολύ βαριά βροχόπτωση(η οποία μπορεί να συνδέεται με πλημμυρικά φαινόμενα), δεν αναμένεται να έχει μεγάλη διακύμανση ανάμεσα στις εξεταζόμενες χρονικές περιόδους, ούτε μεταξύ των σεναρίων. Οι περισσότερες ημέρες ετησίως με πολύ βαριά βροχόπτωση αναμένονται βραχυπρόθεσμα και μάλιστα στο ευμενές σενάριο (20,85 ημέρες).
▪Οι ψυχρές εισβολές στην Περιφέρεια (αριθμός ημερών με Tmin<0oC), θα μειωθούν μελλοντικά σε όλα τα σενάρια. Μετά το 2080 ο η μείωση θα φτάσει έως -15,43 ημέρες στο δυσμενές σενάριο.
▪Αντίστοιχα, οι χιονοπτώσεις αναμένεται να μειωθούν στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας τις επόμενες δεκαετίες στο ενδιάμεσο και δυσμενές σενάριο. Την περίοδο 2081 –2100,η μείωση αναμένεται να φτάσει έως 81% στο δυσμενές σενάριο.
▪Αντίστοιχα με την ποσότητα χιονόπτωσης θα μειωθεί και ο αριθμός ημερών με χιονόπτωση. Την περίοδο 2081-2100 οι μέρες με χιονόπτωση θα μειωθούν κατά 6 περίπου σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, στο δυσμενές σενάριο.
▪Η στάθμη της θάλασσας μελλοντικά θα ανέβει. Η μέγιστη τιμή της ανόδου θα κυμανθεί από 3cm(την περίοδο 2011-2030, ανεξαρτήτως σεναρίου) έως 19cm(σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, στο δυσμενές σενάριο).
H Mεσόγειος φλέγεται
H Μεσόγειος με τους 500 εκατομμύρια κατοίκους, είναι η 2η περιοχή παγκοσμίως μετά την Αρκτική που αναμένεται να επηρεαστεί περισσότερο από την Κλιματική Αλλαγή.
Αυτά υποστηρίζουν, ο διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Χρήστος Γιαννακόπουλος και οι συνεργάτες του ‘Αννα Καράλη και Γιάννα Κιτσαρά, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο τελευταίο newsletter του Εθνικού Δικτυού για την Κλιματική Αλλαγή –Climpact.
Όπως αναφέρουν ( επικαλούμενοι την πρόσφατη έκθεση του δικτύου MedECC/2020), οι ακραίες υψηλές θερμοκρασίες του αέρα που αναμένεται να επικρατήσουν θα συμβάλλουν άμεσα (μέσω της θερμικής πίεσης) και έμμεσα (μέσω αυξημένων επιπέδων όζοντος κι άλλων δευτερογενών ρύπων) σε αύξηση των ασθενειών του κυκλοφορικού, καρδιακού, αναπνευστικού συστήματος, καθώς και των θανάτων –ιδίως ηλικιωμένων, παιδιών, ατόμων με χρόνια ιατρικά προβλήματα, καθώς και των ομάδων χαμηλότερου κοινωνικού –οικονομικού προφίλ.
Την ίδια ώρα, η Ελλάδα ως μέρος της Μεσογείου είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε κινδύνους για την υγεία και στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων ως αποτέλεσμα της επίδρασης της Κλιματικής Αλλαγής.
Όπως αναφέρουν, οι επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου, λόγω των καυσώνων αναμένεται στα επόμενα χρόνια αυξημένο θερμικό στρες και αύξηση των θανάτων σε εργάτες γης, ηλικιωμένους και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Σημειώνεται πως κάθε χρόνο, περίπου ένα εκατομμύριο θάνατοι οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση σε εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους στις περιοχές της Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Ιδιαίτερα αναφέρονται οι συνεπιδράσεις μεταξύ των επιπέδων του όζοντος και των κλιματικών μεταβλητών, ειδικά κατά τη διάρκεια των ημερών καύσωνα, με υψηλή χρονική και χωρική μεταβλητότητα. Παρατηρείται αύξηση της θνησιμότητας από 1,66 έως 2,1% για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά ένα βαθμό Κελσίου.
Τα κουνούπια και η μετάδοση των ασθενειών
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει και επεξεργαστεί οι προαναφερόμενοι επιστήμονες στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, οι πλημμύρες με τη σειρά τους μπορεί να έχουν επιπτώσεις στις υποδομές ύδρευσης μολύνοντας τις προμήθειες πόσιμου νερού αυξάνοντα ς έτσι τον κίνδυνο ασθενειών που μεταδίδονται από το νερό, δημιουργώντας –και- χώρους αναπαραγωγής εντόμων που μεταφέρουν τις ασθένειες.
Μάλιστα, οι πρόσφατες αλλαγές του κλίματος και του τοπίου στη λεκάνη της Μεσογείου μπορεί να δημιουργήσει κατάλληλα περιβάλλοντα για κουνούπια, τσιμπούρια και άλλους φορείς που είναι ευαίσθητοι στο κλίμα και μπορεί να επιδεινώνουν ασθένειες που μεταδίδονται από φορείς αυτού του είδους.
Επιπλέον, οι αλλαγές στο κλίμα είναι πιθανό να επιμηκύνουν τις εποχές μετάδοσης και τη γεωγραφική κατανομή σημαντικών ασθενειών που μεταδίδονται από ξενιστές, ενώ ορισμένα τοξικά θαλάσσια είδη θα μπορούσαν να επεκτείνουν το εύρος της κατανομής τους.
Κλιματική Αλλαγή και Ψυχική Υγεία
Όπως αναφέρεται στην έρευνα (Χρήστος Γιαννακόπουλος, ‘Άννα Καράλη και Γιάννα Κιτσαρά), η Κλιματική Αλλαγή και τα ακραία γεγονότα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία για άτομα που βιώνουν απώλεια εισοδήματος, στέγης και καταστροφές σε δημόσιες υποδομές. Την ίδια ώρα όμως τα συστήματα υγείας της Μεσογείου, καλούνται να αντιμετωπίσουν την Κλιματική Αλλαγή στο πλαίσιο ενός ολοένα και πιο γερασμένου πληθυσμού, ο οποίος είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στις ακραίες θερμοκρασίες, τη αύξησης των μεταδοτικών ασθενειών κι άλλων παραγόντων.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στον τουρισμό της Ελλάδας
Με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στον τουρισμό της Ελλάδας ασχολείται η εκτενής έρευνα για την κλιματική αλλαγή, που θα δημοσιευτεί από τη διαΝΕΟσις τον Οκτώβριο του 2021. Η έρευνα βασίζεται στην ανάλυση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των σεναρίων του IPCC.
Από μια πρώτη προσέγγιση, οι επικρατούσες κλιματικές συνθήκες αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για τη βιωσιμότητα τουριστικών περιοχών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στον χωρικό αντίκτυπο του τουρισμού, στην ποιότητα του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος και κατ’ επέκταση στη ζήτηση για αυτό. Ειδικότερα, οι βασικές επιπτώσεις σε τουριστικές περιοχές είναι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση της βροχόπτωσης (ιδίως κατά τη θερινή περίοδο) αλλά και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Παράλληλα έχουν ενδιαφέρον και οι έμμεσες επιπτώσεις, όπως η επίδραση σε κρίσιμους φυσικούς πόρους (π.χ. το νερό), η αλλοίωση του τοπίου και η διατάραξη της βιοποικιλότητας που επηρεάζουν τις προοπτικές ανάπτυξης του τουρισμού. Στο πλαίσιο αυτό, η γεωγραφική θέση και τα ειδικά χαρακτηριστικά του χώρου έχουν συχνά καθοριστικό ρόλο, καθώς μπορεί να διαφοροποιηθεί σημαντικά η έκθεση και η ευαισθησία του στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Ας σημειωθεί, ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ως προς τον τουρισμό θα είναι και θετικές και αρνητικές. Για παράδειγμα εκτιμάται ότι κατά τη θερινή τουριστική περίοδο, στην οποία στηρίζεται ως επί το πλείστον ο τουρισμός στη χώρα μας, η αύξηση της θερμοκρασίας ή/και η συχνότερη εμφάνιση καυσώνων θα υποβαθμίσουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα του τουριστικού προϊόντος. Παρόλα αυτά, μια θετική επίδραση που μπορεί να προκύψει σε κάποιες περιοχές είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, η οποία σίγουρα θα επηρεάσει με τη σειρά της την προσφορά στον τουρισμό, αλλά και τη ζήτηση.
Όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα της έρευνας: «Οι απειλές, οι κίνδυνοι και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό στη χώρα μας παρουσιάζουν μια σύνθετη εικόνα με σημαντικές διαφοροποιήσεις από περιοχή σε περιοχή ως απόρροια της γεωγραφικής διάσπασης και διαφοροποίησης του χώρου, αλλά και της διαφοροποίησης των τουριστικών περιοχών. Οι επιπτώσεις αφορούν τον τουρισμό όχι μόνο ως προς τις παρεχόμενες εξυπηρετήσεις και σχετικές υποδομές αλλά και ως προς τα βασικά τουριστικά θέλγητρα: τη φύση και τον πολιτισμό. Σε κάποιες περιοχές η άνοδος της θερμοκρασίας και συνεπαγόμενες επιπτώσεις στην άνεση διαβίωσης, στη λειτουργία και ελκυστικότητα ως προς τον τουρισμό μπορεί να είναι επιβαρυντική και σε άλλες υποστηρικτική. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τις παράκτιες περιοχές αλλά και για τις ορεινές, όχι μόνο για τους προορισμούς “ήλιου-θάλασσας” αλλά και για τους χειμερινούς. Για παράδειγμα, ορισμένοι προορισμοί με χιονοδρομικά κέντρα στο νότιο μέρος της χώρας μπορεί να χάσουν το πλεονέκτημα αυτό εφόσον μειωθεί η περίοδος χιονοπτώσεων. Όμως θα μπορούσαν να προσελκύσουν άλλου είδους τουρισμό, όπως οικοτουρισμό, φυσιολατρία, κ.ά. Αντίστοιχα, η αναμενόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον ειδικής αντιμετώπισης για κάποιες τουριστικές περιοχές, επιπλέον των θεμάτων ανόδου της θερμοκρασίας, καθώς θα απειλήσει βασικά τουριστικά θέλγητρα όπως οι αμμουδιές, αλλά ενδέχεται και να δημιουργήσει, αν και σε περιορισμένο βαθμό, στοιχεία έλξης π.χ. στο δέλτα ποταμών ή σε λιμνοθάλασσες. Επομένως τα θέματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή από πλευράς τουρισμού φέρνουν στο προσκήνιο και τις δυνατότητες ανάπτυξης και των ειδικών μορφών τουρισμού (π.χ. οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, κλπ.) διευρύνοντας τις δυνατότητες αλλά και τις ευκαιρίες διάχυσης της ανάπτυξης του τουρισμού και σε άλλες περιοχές.
Όλα αυτά επισημαίνουν την ανάγκη εστίασης στα ειδικά προβλήματα και εξειδίκευσης του τρόπου αντιμετώπισης της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με βάση τα χαρακτηριστικά του τόπου. Ο έντονος προσανατολισμός ορισμένων περιοχών στον τουρισμό επιβάλλει άμεσα την έγκαιρη επισήμανση, ενημέρωση-ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση για την αντιμετώπιση-πρόληψη και προσαρμογή.
Το κύριο διακύβευμα είναι η “έξυπνη προσαρμογή”, δηλαδή η αναζήτηση και υλοποίηση των κατάλληλων δράσεων, δηλαδή των προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες του κάθε προορισμού (βασικά θέλγητρα, ένταση και είδος τουριστικής ανάπτυξης, αναμενόμενες επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, κλπ.)».
