Δεν υπάρχειμεγαλύτερηπολιτικήυποκρισίααπότοναπαρουσιάζεταιένα
δομημένο, επί πολλά χρόνια, σκάνδαλο ως απλή «κακοδιαχείριση».
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι η πλημμελής λειτουργία ενός
οργανισμού.Είναιένακαλάεδραιωμένοσύστημακατάχρησηςδημόσιου
καιευρωπαϊκούχρήματοςπουλειτούργησεκάτωαπόταμάτιαήμετις
πλάτες θεσμών, διοικητικών μηχανισμών και πολιτικών προσώπων.
Ανυπάρχεικάτι που προσβάλει τη νοημοσύνητουπολίτησήμερα, δεν
είναι η ύπαρξη του σκανδάλου. Είναι η απόπειρα αποσιώπησης και
σχετικοποίησης, ηκαθυστέρησητηςαλήθειας,ησιωπήτωνυπευθύνων,η
απόπειρα «τεχνικής απορρόφησης» ενός βαθιά πολιτικού γεγονότος.
Ησιωπή τουπολιτικού προσωπικούείναι ενδεικτική.Ούτε παραιτήσεις
ούτε απολογισμός, ούτε αυτοκριτική. Αντ’ αυτών, αμήχανες δηλώσεις
περί «διοικητικών αδυναμιών», «αναδιοργάνωσης» και τεχνικές
αποφάσεις συγχωνεύσεων. Η απόπειρα μετατροπής ενός πολιτικού
σκανδάλου σε τεχνοκρατικό πρόβλημα είναι από μόνη της πολιτική
συγκάλυψη.
Το μοντέλο ήταν απλό: Δημιουργήθηκαν χιλιάδες εικονικές αιτήσεις
αγροτικών ενισχύσεων, με ενοικιαζόμενα χωράφια που δεν
καλλιεργήθηκαν ποτέ, με τοπωνύμια που επαναλαμβάνονται ως
ψευδοεκτάσεις, με πλασματικά στοιχεία που διοχετεύτηκαν σε ένα κράτος
που δεν έλεγξε τίποτα και δεν τιμώρησε κανέναν.
Εκατομμύριαευρώέφυγαναπό κοινοτικάταμεία γιανα φτάσουνσε χέρια
που δεν τα δικαιούνταν. Και όλα αυτά, μέσα από μια διαδικασία που
φαινομενικά διέθετε διαφάνεια, λογιστικό έλεγχο και θεσμική εποπτεία.
Η διοίκηση λειτούργησε ως διεκπεραιωτής ενός «εσωτερικού
κυκλώματος», το οποίο, σε πολλές περιπτώσεις, δε λειτουργούσε
μεμονωμένα ή παρασιτικά αλλά δομικά. Δεν πρόκειται για μερικούς
«επιτήδειους», όπως προσπαθούν να μας πείσουν. Πρόκειται για ένα
μηχανισμό πολλαπλών ταχυτήτων: διοικητικών υπαλλήλων που
υπέγραφαν χωρίς έλεγχο, πολιτικών που όριζαν «διακριτικά» πλαίσια
ανοχής και «ωφελούμενων» που γνώριζαν πώς να κινηθούν στο γκρίζο.
Από την αρχή της αποκάλυψης, η πολιτεία δεν έδειξε την παραμικρή
πρόθεση να φτάσει στο βάθος. Η ανακοίνωση της κατάργησης του
ΟΠΕΚΕΠΕ και της μεταφοράς των αρμοδιοτήτων στην ΑΑΔΕ δεν είναι
πράξη κάθαρσης, είναι πολιτικό καμουφλάζ. Αντί για έρευνα, είχαμε
αναδιάρθρωση. Αντί για απολογία, είχαμε ανακοινώσεις περί «διοικητικής
μεταρρύθμισης». Η σιωπή είναι τόσο προσεκτικά κατασκευασμένη που
πλέον δεν αποτελεί αμέλεια. Είναι επίσημη τακτική.
Καιενώοιπολιτικοίσιωπούν,ηΕυρωπαϊκήΕισαγγελία(EPPO)πράττει.Η
εμπλοκήτηςEPPOδενείναιούτεαπλήούτετυπική.Είναιησαφέστερη
θεσμικήκαταδίκητηςελληνικήςπολιτείαςναεπιτελέσειταστοιχειώδη.
Είναι το επίσημο μήνυμα της Ε.Ε. προς την Αθήνα ότι «δεν σας
εμπιστευόμαστε». Καιαυτό δενείναι πιαθέμα εικόνας,είναιθέμα ουσίας.
Πώς κυβερνάς όταν δεν μπορείς ούτε τον εαυτό σου να ελέγξεις;
Η επέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας είναι νομικά επιτρεπτή αλλά
πολιτικάφορτισμένη.ΗΕυρώπηεπιλέγειναασκήσειθεσμικήεπιτήρηση
σε ένανεθνικόμηχανισμό,κάτι πουπροσομοιάζειπερισσότεροσε σχέσεις
εποπτείαςτρίτηςχώραςπαράσεεταιρικήσχέσηεντόςτηςΈνωσης.Η
ανάγκη για εξωτερική παρέμβαση προδίδει αδυναμία εσωτερικής
κάθαρσηςκαιυπονομεύειτοκύροςτηςελληνικήςδικαιοσύνηςκαιτων
διοικητικών θεσμών.
Όμωςηπιοβαθιάανησυχίαέρχεταιαπότηνκοινωνία.Γιατίενώυπάρχει
απόδειξη, υπάρχειέρευνα, υπάρχουνύποπτοι, μάλλονδεν υπάρχειοργή.Η
παραίτησητουπολίτηείναιημεγαλύτερηνίκητωνυπευθύνων.Ότανη
απάτηαντιμετωπίζεταιωςκαιρικόφαινόμενο,ότανδεζητάμεναδούμε
ποιοι πήραν τι, τότε το σκάνδαλο παύει να είναι πρόβλημα. Γίνεται
συνήθεια.
Εδώ όμως σταματά η ανοχή.
Ζητούνται δεδομένα, ονόματα, ημερομηνίες, ποσά. Συγκεκριμένες
ερωτήσεις. Απλά και κατανοητά.
Ποιοι πολιτικοί γνώριζαν για τις παράνομες πληρωμές και δεν
έκαναν τίποτα;
Ποιοι διοικητικοί υπάλληλοι και στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ ενέκριναν ή
υπέγραψαν πληρωμές χωρίς έλεγχο;
Ποιοι αγρότες εισέπραξαν ενισχύσεις για χωράφια που δεν κατείχαν
ή δεν καλλιεργούσαν;
Ποια στελέχη υπουργείων κάλυψαν την αδράνεια;
Γιατί μέχρι σήμερα δεν έχουν δημοσιευτεί τα εμπλεκόμενα
πρόσωπα;
Η γεωγραφική συγκέντρωση εξαντλείται μόνο με την Κρήτη στο
επίκεντρο ήυπάρχουνκαισεάλλεςπεριοχέςαντίστοιχοι«σκελετοί
σε ντουλάπες» ;
Και μια τελευταία ερώτηση:
Η διαφθορά (επιλεκτικές χρηματοδοτήσεις) είναι γνώρισμα μόνο
τουΟΠΕΚΕΠΕήμήπωςαφοράκαιάλλονοργανισμόπουσυνδέεται
με τον πρωτογενή τομέα;
- Αν η απάντηση είναι «δεν μπορούμε γιατί είναι σε εξέλιξη η έρευνα», τότετο ερώτημα είναι: πόσα χρόνια χρειάζεται μια δημοκρατία για να πειποιος την υπονομεύει;Ο κόσμος της αγροτιάς ζητά ισότητα απέναντι στον νόμο. Όποιος πήρε επιδότηση ή αποζημιώσεις που δεν του ανήκαν, να τιςγυρίσει πίσω. Όποιος επέτρεψετηνπαρανομία,να απολογηθεί. Όποιοςσυγκαλύπτει σήμερα, να λογοδοτήσει. Αυτό δεν είναι ζήτημα ηθικής. Είναιζήτημα Δημοκρατίας.Ανδεν κατονομαστούν οι υπεύθυνοι, ανδεν δημοσιοποιηθούν τα ονόματατων παρανόμως επιδοτηθέντων ή αποζημιωθέντων, αν δεν υπάρξειποινική,πολιτικήκαιδιοικητικήσυνέχεια,τότεηΕλλάδαδενέχειαπλώςένα τυχαίο σκάνδαλο να διαχειριστεί. Έχει κρατική συνενοχή καισυλλογική εγκατάλειψη της έννοιας της ευθύνης.Σε μια εποχή που ζητά διακαώς διαφάνεια, το σκοτάδι της σιωπήςπαραπέμπει σε πολιτική επιλογή.Και είναι ώρα κάποιος να απαντήσει. Γιατί πρέπει λίγοι και εκλεκτοί, επί δεκαετίες, να επιδοτούνται καινα αποζημιώνονται εις βάρος των πολλών; Ποιοι κρύβονται πίσω από αυτή τη «διεφθαρμένη πολιτική» και σετι βάθος χρόνου;
- Παναγιωτόπουλος Γιώργος
- Καθηγητής,
- Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρώ
