*Πρωτογιορτάστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στην Νέα Υόρκη, ως Εθνική Ημέρα της Γυναίκας, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη
*Θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1977 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για να αναδείξει τα προβλήματα και να προωθήσει τα δικαιώματα της γυναίκας
*Η «Εφημερίς των Κυριών»
Του Θεόδωρου Λάμπρου
([email protected])
ΦΩΤΟ – TEO
Σε έναν κόσμο που συνεχώς εξελίσσεται, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στέκεται ως φάρος εορτασμού, μνήμης και υπεράσπισης της απίστευτης συνεισφοράς των γυναικών σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου, άτομα σε όλο τον κόσμο συγκεντρώνονται για να τιμήσουν τα επιτεύγματα των γυναικών και να αναγνωρίσουν τον συνεχόμενο αγώνα για την ισότητα των φύλων.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (International Women’s Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1977 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για να αναδείξει τα προβλήματα και να προωθήσει τα δικαιώματα της γυναίκας.
Η ιστορική διαδρομή
Η ιστορική διαδρομή της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας δεν ξεκινά με την υιοθέτησή από τον ΟΗΕ το 1977. Πρωτογιορτάστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στην Νέα Υόρκη, ως Εθνική Ημέρα της Γυναίκας, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το περιστατικό αυτό αμφισβητείται σήμερα από μερίδα αμερικανών ιστορικών και χαρακτηρίζεται μύθος.
Με αφετηρία τις ΗΠΑ, ο εορτασμός διεθνοποιήθηκε τον επόμενο χρόνο, κατά την διάρκεια δευτέρου συνεδρίου του γυναικείου τμήματος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (2η Διεθνής), που έγινε στην Κοπεγχάγη (26-27 Αυγούστου 1910).
Οι 100 σύνεδροι από 17 χώρες υιοθέτησαν την πρόταση τριών γερμανίδων (Λουίζ Τσιτς, Κλάρα Τσέτκιν και Κέτε Ντούνκερ) να γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας,ως ένα βήμα για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων, που θα περιλάμβανε και το εκλογικό δικαίωμα, που ήταν τότε το καθολικό ζητούμενο για τις γυναίκες όλου του κόσμου.
Στις 19 Μαρτίου 1911 γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Αυστρία, την Γερμανία, την Ελβετία και την Δανία. Κοινός τόπος και στις τέσσερις χώρες ήταν η ψήφος στις γυναίκες και η ανάδειξη των γυναικών σε δημόσια αξιώματα. Οι αμερικανίδες συνέχιζαν να γιορτάζουν την δική τους εθνική ημέρα την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου. Το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στην Γερμανία στις 8 Μαρτίου – είτε επειδή ήταν Κυριακή είτε σε ανάμνηση της απεργίας του 1857 στην Νέα Υόρκη- και έκτοτε καθιερώθηκε η ημερομηνία αυτή για τον εορτασμό και υιοθετήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα από τον ΟΗΕ.
Μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία (1917), η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι έπεισε τον Λένιν να καθιερώσει την 8η Μαρτίου ως επίσημη αργία. Αργία μόνο για τις γυναίκες καθιερώθηκε στην Κίνα μετά την επικράτηση των κομμουνιστών του Μάο Τσε Τουνγκ. Γρήγορα, όμως, η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας έχασε το πολιτικό και διεκδικητικό της υπόβαθρο και εορτάζεται ως έκφραση συμπάθειας και αγάπης των ανδρών προς τις γυναίκες, με προσφορά λουλουδιών και δώρων.Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη δεκαετία του ’60 αναζωογόνησε τη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η οποίας από το 1977 διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με αιχμή του δόρατος την ανάδειξη των γυναικείων προβλημάτων και δικαιωμάτων.
Η «Εφημερίς των Κυριών»
Η πρώτη εφημερίδα στον Ελλαδικό χώρο, που γραφόταν αποκλειστικά από γυναίκες για γυναίκες υπήρξε η «Εφημερίδα των Κυριών».
Υπήρξε γυναικεία εφημερίδα το πρώτο φύλλο της οποίας κυκλοφόρησε στις 8 Μαρτίου 1887. Αρχικά ήταν εβδομαδιαία, και από τις 25 Μαρτίου 1907 έγινε δεκαπενθήμερη.
Ήταν η πρώτη εφημερίδα στον Ελλαδικό χώρο, που γραφόταν αποκλειστικά από γυναίκες για γυναίκες.
Ψυχή της έκδοσης της εφημερίδας υπήρξε η Ρεθυμνιώτισσα Εκπαιδευτικός, Δημοσιογράφος και πρωτοπόρος Φεμινίστρια Καλλιρόη Παρρέν το γένος Σιγανού (1861 – 1940) που πλαισιωνόταν από γυναίκες του πνεύματος και της τέχνης.
Στα πρώτα φύλλα υπέγραφε τα άρθρα της με ψευδώνυμο Εύα Πρενάρ. Η Εφημερίς των Κυριών στόχευε την πνευματική και κοινωνική ανύψωση της γυναίκας με την παροχή πλήρων δικαιωμάτων στην εκπαίδευση και την εργασία. Η Παρρέν πίστευε στην αυτοχειραφέτηση της γυναίκας: «Η Ελληνίς δύναται να αναλάβη τον της αναπτύξεως της αγώνα μόνη, μη προσδοκούσα εν τω σταδίω τούτω το παράπαν την συνδρομή του ανδρός διότι ούτος αδιαφορεί και εν τω εγωισμώ του εν μόνο βλέπει, εν επιθυμεί και θέλει, την δουλικήν της γυναικός υποταγήν εις τα νεύματά του», έγραφε στο πρώτο φύλλο της Εφημερίδας των Κυριών.
Πρόδρομος της Φεμινιστικής Κίνησης στην Ελλάδα
Το έντυπο υπήρξε ο πρόδρομος της φεμινιστικής κίνησης στην Ελλάδα και συνετέλεσε στη δημιουργία της πρώτης σοβαρής γυναικείας οργάνωσης των Ελληνίδων, με τη σύσταση της Ενώσεως των Ελληνίδων, η οποία δημιούργησε την πρώτη οικοκυρική και επαγγελματική σχολή στην Αθήνα. Από τις στήλες της εφημερίδας οι γυναίκες αρθρογράφοι απαιτούσαν, μεταξύ άλλων, να επιτραπεί η είσοδος των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση -αίτημα που θα ικανοποιηθεί σχετικά γρήγορα από τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη- και να δοθεί ψήφος στις γυναίκες, που θα γίνει πραγματικότητα αρκετά αργότερα, στα μέσα του 20ου αιώνα. Στη δράση του περιοδικού οφείλεται η ίδρυση του Λυκείου των Ελληνίδων (1911) και των κοινωφελών ιδρυμάτων Άσυλον των Ανιάτων (1896) και Άσυλον της Αγίας Αικατερίνης (1893), με σκοπό «την παροχή ηθικής προστασίας και περιθάλψεως των υπηρετριών και εργατίδων, αίτινες στερούνται εργασίας και ευρίσκονται μακράν των γονέων και συγγενών των».
Οι πρώτες αντιδράσεις γι’ αυτή την προσπάθεια χειραφέτησης των γυναικών μέσω της εφημερίδας ήταν από αρνητικές έως χλευαστικές. Ο Εμμανουήλ Ροΐδης εκφραζόταν υποτιμητικά για τη γυναίκα. Είχε υποστηρίξει ότι οι γυναίκες που εξασκούν «ανδρικά» επαγγέλματα (όπως γιατρού και δικηγόρου) αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας και ότι μόνο δύο επαγγέλματα αρμόζουν στις γυναίκες, εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας. Η Παρρέν τού απάντησε από τις στήλες της εφημερίδας ότι δεν έχει ιδέα από τις γυναίκες και τον κατηγόρησε ότι δημοσιεύει στις εφημερίδες τα απομεινάρια της πνευματικής του παραγωγής. Περιγράφει τον Ροΐδη ως φύλακα άγγελο του παλαιού καθεστώτος, θεωρεί ότι ο τύπος της γυναίκας που περιγράφει στο άρθρο του είναι ανύπαρκτος και ότι οι απόψεις του είναι αναχρονιστικές και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Υπήρξαν, όμως, κι εκείνοι που θαύμασαν την πένα των συντακτριών της Εφημερίδας των Κυριών και υποστήριξαν τον αγώνα τους, όπως ο συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος («Η συντροφιά σου είναι πολύτιμη. Το ήθος σου, η τόλμη και η γραφή σου θαύμα. Εύγε σου Δέσποινα της φιλαλληλίας και της προόδου. Στηρίζω τους αγώνες σου, των γυναικών τους αγώνες με όλη μου τη δύναμη») και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, ο οποίος και αφιέρωσε ποίημά του στην Καλλιρρόη Παρρέν («Χαίρε γυναίκα/ εσύ Αθηνά, Μαρία, Ελένη, Εύα/ να η ώρα σου!/ Τα ωραία σου φτερά δοκίμασε κι ανέβα/ και καθώς είσαι ανάλαφρη/ και πια δεν είσαι σκλάβα/ προς τη μελλούμενη αγία γη πρωτύτερα/ εσύ τράβα/ κι ετοίμασε τη νέα ζωή/, μιας νέας χαράς/ υφάντρα/ και ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί/ τον άντρα/και πλάσε τον Πρωτοπλάστη»).
Η Εφημερίς των Κυριών διέκοψε την έκδοσή της το 1918, όταν η Καλλιρρόη Παρρέν εξορίστηκε στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα. Ήταν φανατική μοναρχική και αντιβενιζελική.
Αξιόλογες γυναίκες
που άφησαν ανεξίτηλα
σημάδια στην ιστορία
Τον περασμένο αιώνα, αμέτρητες αξιόλογες γυναίκες άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στην ιστορία. Από πρωτοπόρους στην πολιτική και την επιστήμη έως τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης, η επιρροή τους αντηχεί σε πολλές γενιές.
Η δική μας Μελίνα Μερκούρη
Μια τέτοια υποδειγματική προσωπικότητα είναι η Μελίνα Μερκούρη, η καταξιωμένη ηθοποιός, τραγουδίστρια και πολιτικός που υπερασπίστηκε την αποκατάσταση των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Η παθιασμένη της υπεράσπιση για τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική κληρονομιά συνεχίζει να εμπνέει γενιές.
Μαρί Κιουρί
H Μαρί Κιουρί, η πρωτοπόρος φυσικός και χημικός που έγινε η πρώτη γυναίκα που κέρδισε βραβείο Νόμπελ και η μόνη που κέρδισε βραβεία Νόμπελ σε δύο διαφορετικούς επιστημονικούς τομείς.
Rosa Parks
Η Rosa Parks, γνωστή ως «Μητέρα του Κινήματος των Πολιτικών Δικαιωμάτων», πυροδότησε ένα κύμα αλλαγών με την πράξη της περιφρόνησής της σε ένα λεωφορείο του Μοντγκόμερι, αμφισβητώντας τον φυλετικό διαχωρισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Eleanor Roosevelt
Η Eleanor Roosevelt, η πρώην Πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών, υποστήριξε ακούραστα τα ανθρώπινα δικαιώματα ως εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών και έπαιξε κεντρικό ρόλο στη σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας χρησιμεύει ως υπενθύμιση του έργου που βρίσκεται ακόμη μπροστά για την επίτευξη της ισότητας των φύλων. Είναι ένα κάλεσμα για δράση για τα άτομα και τις κοινωνίες να καταρρίψουν τα εμπόδια, να αμφισβητήσουν τα στερεότυπα και να δημιουργήσουν έναν κόσμο όπου κάθε γυναίκα και κορίτσι μπορούν να ευδοκιμήσουν.
Σε έναν κόσμο που συνεχώς εξελίσσεται, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στέκεται ως φάρος εορτασμού, μνήμης και υπεράσπισης της απίστευτης συνεισφοράς των γυναικών σε όλη την ανθρώπινη ιστορία.
Η πρώτη εφημερίδα στον Ελλαδικό χώρο, που γραφόταν αποκλειστικά από γυναίκες για γυναίκες υπήρξε η «Εφημερίδα των Κυριών». Ψυχή της έκδοσης της εφημερίδας υπήρξε η Ρεθυμνιώτισσα Εκπαιδευτικός, Δημοσιογράφος και πρωτοπόρος Φεμινίστρια Καλλιρόη Παρρέν.
Υπήρξαν όμως και εκείνοι που θαύμασαν την πένα των συντακτριών της Εφημερίδας των Κυριών και υποστήριξαν τον αγώνα τους όπως οι Συγγραφείς Γρηγόρης Ξενόπουλος και Κωστής Παλαμάς.
