70 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την εκτέλεση του «ανθρώπου με το γαρύφαλλο», του Αμαλιαδίτη αγωνιστή Νίκου Μπελογιάννη. Σαν σήμερα, στις 30 Μαρτίου 1952, στις 4.12 τη νύχτα, εκτελέστηκαν οι Νίκος Μπελογιάννης, Δημήτρης Μπάτσης, Ηλίας Αργυριάδης και Νίκος Καλούμενος, παρά τη διεθνή κινητοποίηση που είχε εκδηλωθεί για να τους δοθεί χάρη.
Ο «άνθρωπος με το γαρύφαλλο» και οι σύντροφοί του κατηγορήθηκαν με βάση τον Ν. 375/1936 για κατασκοπία και καταδικάστηκαν σε θάνατο την 1η Μαρτίου 1952 από το Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών μαζί με την Έλλη Παππά και τον Τάκη Λαζαρίδη που γλίτωσαν την εκτέλεση: η πρώτη λόγω εγκυμοσύνης και ο δεύτερος λόγω του νεαρού της ηλικίας.
Η καταδίκη σε θάνατο προκάλεσε τεράστια κινητοποίηση σε παγκόσμιο επίπεδο για τη ματαίωση της εκτέλεσής τους. Μόνο σε μία εβδομάδα η κυβέρνηση Πλαστήρα έλαβε περίπου 250.000 τηλεγραφήματα: Ντε Γκολ, Πολ Ελιάρ, Ζαν-Πολ Σαρτρ, Ζαν Κοκτό, Ναζίμ Χικμέτ, Τσάρλι Τσάπλιν. Ο Πάμπλο Πικάσο εμπνέεται το διάσημο σκίτσο του Μπελογιάννη με το γαρίφαλο. Παρέμβαση υπέρ τού να δοθεί χάρη στους καταδικασθέντες έκανε ακόμη και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σπυρίδων που είχε δηλώσει: «Έχω συγκλονιστεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή».
Το παγκόσμιο κύμα διαμαρτυρίας έπεσε πάνω στη μετεμφυλιακή τύφλωση της εγχώριας αντίδρασης: κυβέρνηση Πλαστήρα (παρά τις διαφωνίες των υπουργών Καρτάλη και Παπασπύρου), Εθνικός Συναγερμός του Παπάγου και, φυσικά, το Παλάτι. Από κοντά και των επικυρίαρχων Αμερικανών. Η εκτέλεση των τεσσάρων κομμουνιστών έγινε στο Γουδί, Κυριακή 30 Μαρτίου 1952 στις 4.12 τα χαράματα. Ακόμη και η επιλογή της μέρας (Κυριακή δεν πραγματοποιούσαν εκτελέσεις ούτε οι ναζί) και η ώρα της εκτέλεσης (πριν χαράξει, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν για φωτισμό οι προβολείς των φορτηγών) καταδεικνύουν τις ενοχές της κυβέρνησης Πλαστήρα.
Ο Νίκος Μπελογιάννης
Γεννήθηκε το 1915 στην Αμαλιάδα του νομού Ηλείας και από το Γυμνάσιο εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα, υπήρξε φοιτητής στη Νομική Αθηνών, συνελήφθη για συμμετοχή στο παράνομο ΚΚΕ και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία, στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά. Ο πόλεμος του 1940 τον βρήκε έγκλειστο στην Ακροναυπλία, απ’ όπου μαζί με τους 600 συγκρατούμενούς του κομμουνιστές ζήτησε να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή, αλλά η μεταξική κυβέρνηση όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά τον Απρίλιο του 1941 τους παρέδωσε στις γερμανικές Αρχές Κατοχής.
Το 1943 δραπετεύει από το νοσοκομείο «Σωτηρία» και εντάσσεται στον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Το 1949, μετά τη λήξη του Εμφυλίου, διαφεύγει στις σοσιαλιστικές χώρες και γίνεται τακτικό μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Τον Ιούνιο του 1950 επέστρεψε στην Ελλάδα με πλαστό διαβατήριο και ανέλαβε την οργάνωση του παράνομου μηχανισμού του κόμματος μαζί με τον Νίκο Πλουμπίδη. Τον Δεκέμβριο του 1950, ο Νίκος Μπελογιάννης και ακόμη 93 σύντροφοί του συλλαμβάνονται με βάση τον Α.Ν. 509/1947, με τον οποίο είχε κηρυχθεί παράνομο το ΚΚΕ. Στις 19 Οκτωβρίου 1951 καταδικάζεται μαζί με ακόμα 11 συντρόφους του σε θάνατο, αλλά μετά την κατακραυγή ο πρωθυπουργός Πλαστήρας, που το 1950 είχε ταχθεί κατά της θανατικής ποινής, δήλωσε ότι η απόφαση δεν θα εκτελεστεί.
Ομως μετά την ανακάλυψη των παράνομων ασυρμάτων (Νοέμβριος 1951), ο Μπελογιάννης και οι άλλοι κατηγορούμενοι προσάγονται στο Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών με βάση τον μεταξικό νόμο 375/1936 περί κατασκοπίας. Αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες και πρόβαλε εμβληματικά τις πατριωτικές ενέργειες του ίδιου και του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Ο Μπελογιάννης έγραψε δύο βιβλία που σήμερα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ: «Σχέδιο για μια ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρώτες μακρινές ρίζες – Προσχέδια – Σημειώσεις» και «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα».
