Το έντονο ενδιαφέρον της Κίνας για την ελληνική φιλοσοφία και τον πολιτισμό είναι τέτοιας έκτασης που ελκύει την προσοχή ειδικών για τις προθέσεις του Πεκίνου.
Σε μια εποχή που στην Ελλάδα συζητιέται η μείωση των ωρών διδασκαλίας αρχαίων ελληνικών, στη Δύση κλείνουν σχολές ανθρωπιστικών σπουδών και αναπτύσσονται θεωρίες σύνδεσης αρχαίας φιλοσοφίας με white supremacy, στην Κίνα ακολουθείται αντίστροφη πορεία: Ο ενθουσιασμός των Κινέζων ηγετών για τη μελέτη της αρχαίας Ελλάδας φαίνεται να αυξάνεται μήνα με τον μήνα. Τι σημαίνει αυτό;
Τον Νοέμβριο του 2024, η Κίνα φιλοξένησε ένα Παγκόσμιο Συνέδριο Κλασικών Σπουδών, όπου εκατοντάδες ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο παρεβρέθηκαν για να παρουσιάσουν τις εργασίες τους σε μια μεγαλειώδη εκδήλωση.
Ο Τιμ Γουίτμαρς, καθηγητής ελληνικής ιστορίας στο Κέιμπριτζ, έγραψε αργότερα ότι η συγκέντρωση ήταν σε κλίμακα που δεν είχε ξαναζήσει. Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έστειλε τις θερμές του ευχές και υπήρχαν φήμες ότι μπορεί να εμφανιστεί.
Σε εκείνη την εκδήλωση, ανακοινώθηκε ότι η Κίνα θα άνοιγε σύντομα ένα ερευνητικό κέντρο για το ελληνικό παρελθόν στην Αθήνα, ενώνοντας τις δυνάμεις της με 19 σχολές από δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, η οποία είναι πιθανώς το πιο σημαντικό υπεράκτιο ερευνητικό ίδρυμα της ακαδημίας των ΗΠΑ στις φιλελεύθερες τέχνες.
Την έντονη κινητικότητα της κινεζικής πολιτιστικής και πνευματικής διπλωματία προς την Ελλάδα, παρατηρεί ο ειδικό συντάκτης σε Ασφαλείας και ιστορίας του The Economist, Μπρους Κλαρκ.
Σε ανάλυσή του στο Unherd παρατηρεί την κινεζική έμφαση στην αρχαία ελληνική κληρονομιά όσο και στο σύγχρονο κράτος της Ελλάδας.
Η ακαδημαϊκή συνέργεια μεταξύ Ελλάδας και Κίνας αναπτύσσεται σε πολλά μέτωπα, αν και από χαμηλή βάση, λέει. Τέσσερα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν δεσμευτεί σε μια επίσημη συνεργασία με τέσσερα κινεζικά: αυτό καθιστά δυνατά κοινά ερευνητικά έργα, σεμινάρια, ανταλλαγές μελετητών και άλλες δραστηριότητες.
Εκτιμά, δε, πως το το νέο κινεζικό πάθος για την Ελλάδα έχει επίσης μια συγκεκριμένη στρατηγική διάσταση, δεδομένου ότι το λιμάνι του Πειραιά ελέγχεται πλέον από κινεζικά συμφέροντα.
Τι απαντά καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο
Πέρα από το εμπόριο και την οικονομία, όμως, για ποιους σκοπούς προωθούν τώρα οι Κινέζοι τη μελέτη της αρχαίας Ελλάδας;
Την απάντηση -σύμφωνα με τον Κλαρκ- δίνει η Ιρανή καθηγήτρια Αμερικανικών κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, Σέιντι Μπαρτς, η οποία έχει υποστηρίξει ότι η ελληνική φιλοσοφία έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές ιδεολογικές χρήσεις στην Κίνα τον τελευταίο αιώνα.
Ο μελετητής του Πλάτωνα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Fudan, Tongdong Bai, προωθεί την ιδέα ότι οι άξιες ελίτ μπορούν να επιτύχουν καλύτερα πολιτικά και κοινωνικά αποτελέσματα από τη φωνή του όχλου.
Άλλοτε Κινέζοι μελετητές συνέχισαν να διαβάζουν τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τον Θουκυδίδη, αλλά μεγάλο μέρος του ενθουσιασμού τους επικεντρώνεται σε αποσπάσματα που αποδοκιμάζουν τη δημοκρατία και την τάση της να εκφυλίζεται σε δημαγωγία.
Όπως καταδεικνύει η Σέιντι Μπαρτς, σήμερα στην Κίνα υπάρχουν εκείνοι που μελετούν την Ελλάδα και την επιρροή της στη σύγχρονη Δύση, απλώς με πνεύμα «γνώσης του εχθρού», ενώ άλλοι βλέπουν μεγάλη σοφία στην αρχαία ελληνική σκέψη, αλλά θεωρούν τη σύγχρονη Δύση ως έναν κακό διάδοχο.
Οι προθέσεις;
Ο Κλαρκ υποστηρίζει ότι υπάρχει χάσμα σε αυτά που λέγονται μεταξύ Ελλήνων και Κινέζων διπλωματών για την αρχαία Ελλάδα και όσο εκφράζονται στην κινεζική ακαδημία. Πράγματι, σύμφωνα με την Μπαρτς στα κινεζικά πανεπιστήμια υπάρχει ποικιλομορφία στις απόψεις για την Ελλάδα και τη Δύση γενικότερα, κάτι που αξιολογείται θετικά από την ίδια.
Ωστόσο, ανησυχεί ότι η Κίνα δεν είναι χώρα που προστατεύεται η πνευματική ελευθερία, κάτι που δημιουργεί ανησυχίες πως θα αξιοποιήσει το Πεκίνο την αρχαία Ελλάδα.
Για παράδειγμα οι Αμερικανοί στον ψυχρό πόλεμο επένδυαν στη μελέτη της αρχαίας Αθήνας, παρουσιάζοντας την ιστορία της πρώτης δημοκρατίας στον κόσμο, οι Αμερικανοί ακαδημαϊκοί ενάντια στον σοβιετικό ολοκληρωτισμό. Ήταν δηλαδή μια πολιτική χρήση της αρχαίας Ελλάδα.
Μήπως δηλαδή σήμερα στην Κίνα επικρατήσει μια συγκεκριμένη εργαλειοποιημένη εκδοχή του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, απορρίπτοντας τις υπόλοιπες κινεζικές ερμηνείες του;
«Στο επίσημα ενθαρρυμένο ειδύλλιο μεταξύ Κίνας και Ελλάδας, αν η Κίνα αντικαταστήσει τη Δύση ως τον πιο γενναιόδωρο χορηγό της έρευνας για την ελληνική ιστορία και σκέψη, υπάρχει βάσιμος λόγος να φοβόμαστε ότι τέτοιες έρευνες θα πραγματοποιηθούν σε στενότερα όρια από ό,τι συνέβαινε τουλάχιστον στην Αμερική πριν από τον Τραμπ» προειδοποιεί ο Κλαρκ.
Η ιδεαλιστική πίστη στη δημοκρατία μπορεί κάλλιστα να βρίσκεται εκτός αυτών των ορίων, κρίνοντας από το πνεύμα της εποχής (zeitgeist) της σημερινής Κίνας.
Γι αυτό και σύμφωνα με τον ίδιο, οι βετεράνοι των κλασικών σπουδών παρακολουθούν με ανάμεικτα συναισθήματα το κινεζικό ενδιαφέρον. «Αν η νέα σινο-ελληνική στιγμή βοηθήσει πραγματικά να σωθεί η σοβαρή μελέτη των κλασικών από το να γίνει παράπλευρη απώλεια στους πολιτισμικούς πολέμους των ΗΠΑ, αυτό θα μπορούσε να είναι μια ευλογία».
ΠΗΓΗ: in.gr
