Ανησυχία και για το «τσουνάμι» πλαστικών
Εκατομμύρια self tests πραγματοποιούνται κάθε εβδομάδα στην Ελλάδα. Εκατοντάδες στην Ηλεία. Ερωτήματα, όμως, δεν υπάρχουν μόνο για τα αποτελέσματά τους αλλά και για την τύχη των αποβλήτων τους. Που περιέχουν και ουσίες που απαιτούν ειδική μεταχείριση. Την ίδια ώρα, η πανδημία προκάλεσε παγκοσμίως και στην Ελλάδα ένα τσουνάμι πλαστικού. Που εγείρει νέες δυσκολίες στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Τα self tests μπήκαν στη ζωή μας, αλλά χωρίς τις κατάλληλες οδηγίες για τη σωστή διαχείριση των αποβλήτων τους. Δεν είναι μόνον οι πλαστικές συσκευασίες τους. Τα τεστ αυτοδιάγνωσης περιέχουν (στο σωληνάριο διαλύματος εκχύλισης) την ουσία αιθυξυλιωμένη οκτυλο-/εννεϋλοφαινόλη. Η οποία χαρακτηρίζεται SVHC (Substances of Very High Concern, ουσία που προκαλεί υψηλή ανησυχία).
Όπως ανέφερε σε σχετικό ρεπορτάζ της «Καθημερινής» ο καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας (ΔΙΠΑΕ), Πέτρος Σαμαράς: «Πρόκειται για μία από τις ουσίες που θεωρούνται ενδοκρινικοί διαταράκτες. Δηλαδή προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο αρνητικός τους ρόλος εκδηλώνεται και με πολύ μικρές ποσότητες. Επιπλέον δεν διασπώνται, αντίθετα βιοσωρεύονται. Γι’ αυτό, οι ενδοκρινικοί διαταράκτες αποτελούν μεγάλη απειλή για το περιβάλλον. Παρότι οι ποσότητες του διαλυτικού υγρού είναι πολύ μικρές. ο μεγάλος αριθμός των τεστ απαιτεί να είμαστε προσεκτικοί, ώστε να μη φθάσουν στο περιβάλλον».
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως στο φύλλο οδηγιών που συνοδεύει το self test αναγράφεται με εξαιρετικά μικρά γράμματα και στο τέλος του κειμένου: «Απορρίψτε όλα τα δείγματα και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ως βιολογικά επικίνδυνα απόβλητα»! Βεβαίως, ελάχιστοι θα διαβάσουν τα τόσο μικρά γράμματα, περισσότεροι ίσως δουν τις οδηγίες της επίσημης ιστοσελίδας self-testing.gov.gr:
Οι πολίτες καλούνται να ρίξουν τα απόβλητα των self tests στον κοινό κάδο απορριμμάτων. Με τη μόνη σημείωση πως εάν το τεστ είναι θετικό η απόρριψη πρέπει να γίνει «μέσα σε δύο σακούλες καλά κλεισμένες». Επίσης, σημειώνεται πως δεν πρέπει τα συγκεκριμένα απόβλητα να τοποθετούνται στους μπλε κάδους ανακύκλωσης. Ή να απορρίπτονται στις αποχετεύσεις, προφανώς γιατί υπάρχει η εκτίμηση πως έτσι θα καταλήξουν πιο άμεσα σε έμβιους οργανισμούς. Δυστυχώς, οι συγκεκριμένες οδηγίες διαχείρισης των αποβλήτων των self tests από την πολιτεία δεν έχουν καμία σχέση με την εκτίμηση πως αποτελούν «βιολογικά επικίνδυνα απόβλητα» και σημαντική περιβαλλοντική «τρύπα» στο όλο πρόγραμμα.
Τι θα μπορούσε να γίνει; Σε πρόταση που παρουσίασαν από κοινού ο κ. Σαμαράς με τον Γιάννη Ν. Κρεστενίτη, ομότιμο καθηγητή του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ, σημειώνεται πως «για τα υπολείμματα των self tests θα πρέπει να ακολουθηθεί αντίστοιχη διαδικασία με αυτή που εφαρμόζεται με τα αχρησιμοποίητα ή ληγμένα φάρμακα. Που όμως θα πρέπει να επεκταθεί για όλα τα φάρμακα (στερεά, υγρά και αλοιφές)». «Προτείνουμε την επιστροφή των αποβλήτων των self tests στα φαρμακεία. Στους πράσινους κάδους που υπάρχουν για την επιστροφή φαρμάκων. Έτσι ώστε να ακολουθηθεί η σωστή διαδικασία για την αδρανοποίηση και καύση τους σε μεγάλες θερμοκρασίες. Οποιαδήποτε άλλη διαχείριση των υλικών αυτών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μόλυνση των νερών, του εδάφους, των φυτών ή και του ανθρώπου γενικότερα», τονίζεται χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής του ΔΙΠΑΕ, «πρέπει να αναβαθμιστεί γενικότερα η ενημέρωση των πολιτών για τη διαχείριση των απορριμμάτων των self tests. Να αναγράφεται εμφανώς στο φυλλάδιο, να συμπληρωθεί το βίντεο, έτσι ώστε ο κόσμος να γίνει πιο προσεκτικός. Αυτό αφορά και την περίπτωση θετικού δείγματος, που καλό είναι να κρατείται σε ασφαλές μέρος για 72 ώρες ώστε να αδρανοποιηθεί».
«Τσουνάμι» πλαστικών
Ο νέος κορωνοϊός, ωστόσο, έχει προκαλέσει γενικότερα μια «πανδημία» πλαστικών αποβλήτων. «Οι αριθμοί του πλαστικού που παράγονται και χρησιμοποιούνται λόγω πανδημίας είναι πραγματικά τρομακτικοί. Δεν έχουμε εικόνα των πραγματικών διαστάσεων. Μόνο στη Γουχάν την περίοδο του lockdown έπεφταν στα νοσοκομειακά απόβλητα 260 τόνοι πλαστικού μιας χρήσης κάθε μέρα. Τον Φεβρουάριο του 2020, η Κίνα παρήγε 116 εκατομμύρια μάσκες την ημέρα, έναντι 10 εκατ. προ κορωνοϊού. Υπάρχει εκτίμηση πως μέχρι το τέλος του 2021 θα έχουν παραχθεί πάνω από 100 δισεκατομμύρια μάσκες παγκοσμίως. Κι άλλα τόσα ζευγάρια γάντια μιας χρήσης», αναφέρει ο χημικός μηχανικός Αντώνης Μαυρόπουλος, μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ. Πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Στερεών Αποβλήτων.
«Η COVID-19 θα φύγει μια μέρα, αλλά τα πλαστικά θα είναι εδώ για πάντα. Δεν είναι εύκολο να συνειδητοποιηθούν τα μεγέθη. Γιατί το κάθε είδος που χρησιμοποιούμε είναι συνήθως μικρό, αλλά πρόκειται για τεράστιες ποσότητες. Συνολικά, έχει υπολογιστεί πως από πλαστικά μιας χρήσης που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Παράγονται κάθε μέρα 1,5 εκατομμύριο τόνοι αποβλήτων!» επισημαίνει ο κ. Μαυρόπουλος. Είναι χαρακτηριστικό πως παρά τη συζήτηση για την ανάγκη να μειωθεί η χρήση του πλαστικού. Η αγορά πλαστικών συσκευασιών προβλέπεται να φθάσει διεθνώς σε 1.020 δισ. δολάρια το 2021 (από 900 δισ. δολάρια το 2019). Με τάση ετήσιας ανόδου 5,5% μέχρι το 2025.
«Το μισό μέρος αυτής της αύξησης εκτιμάται πως οφείλεται στη πανδημία», τονίζει ο κ. Μαυρόπουλος. «Δεν είναι μόνο η εκτεταμένη χρήση πλαστικού στην περίθαλψη, όπου χρησιμοποιούνται από μάσκες και προσωπίδες μέχρι στολές, καλύμματα παπουτσιών και διάφορα φιαλίδια. Σε πολλούς τομείς αυξήθηκε η χρήση πλαστικού: από τα σερβίτσια μιας χρήσης στην εστίαση μέχρι τις πλαστικές συσκευασίες στο delivery φαγητού, στις αγορές μέσω Διαδικτύου κ.λπ.», συμπληρώνει ο έμπειρος περιβαλλοντολόγος.
Η πανδημία είναι η τέλεια πλαστική καταιγίδα και για την ανακύκλωση, που ήδη αντιμετώπιζε μεγάλα προβλήματα. Παρότι στην Ευρώπη και στην Ελλάδα καταγράφεται μικρή μείωση του όγκου των απορριμμάτων, ανεβαίνει το ποσοστό των πλαστικών που είναι δύσκολο να τα διαχειριστούν οι υπηρεσίες ανακύκλωσης και λόγω της μείξης των διαφορετικών τύπων. Η επόμενη ημέρα απαιτεί πρωτότυπες και καινοτόμους απαντήσεις.
Πηγή: kathimerini.gr
