Πρόταση του καθηγητή Α. Ζεληλίδη για την αξιοποίηση του ανεξάντλητου και διαρκώς ανανεώσιµου θησαυρού του Ιονίου
Κομβικός ο ρόλος του Κατακόλου στην παρέμβαση του καθηγητή
Τέλος στη χρηματοδότηση νέων έργων φυσικού αερίου από την Ε.Ε.
Στήριξη έως το 2029 σε μετατροπές υποδομών για υδρογόνο και βιομεθάνιο
Με μία συμβιβαστική πρόταση προς την Ευρ. Επιτροπή οι υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε. άφησαν ένα παράθυρο ανοικτό προς χρηματοδότηση των διευρωπαϊκών αγωγών φυσικού αερίου.
Το συμβούλιο υπουργών που διεξήχθη στο Λουξεμβούργο υπό την πορτογαλική προεδρία αποδέχτηκε την αναθεώρηση του κανονισμού για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας (ΤΕΝ-Ε), σύμφωνα με την οποία τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου που θα τυγχάνουν της χρηματοδοτικής στήριξης θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις του εκσυγχρονισμού, των ευφυών συστημάτων και την απανθρακοποίησης. Στόχος είναι η διασύνδεση των ενεργειακών υποδομών της Ε.Ε. με τις προαναφερόμενες προϋποθέσεις ώστε να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα το 2050. Ο αναθεωρημένος κανονισμός που έχει ως αφετηρία εκκίνησης (εφόσον ψηφιστεί) από το 2022 αποσκοπεί επίσης στη συνέχιση της διασφάλισης της ολοκλήρωσης της αγοράς, της ανταγωνιστικότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού.
Ο προτεινόμενος κανονισμός προσδιορίζει 11 ενεργειακούς διαδρόμους προτεραιότητας και τρεις θεματικούς τομείς προτεραιότητες με έργα κοινού ενδιαφέροντος τα οποία χρηματοδοτούνται από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» 2021 -2027.
Το Συμβούλιο, με βάση την κοινή ανακοίνωση, αποφάσισε να τερματίσει τη στήριξη νέων έργων φυσικού αερίου και πετρελαίου και να θεσπίσει υποχρεωτικά κριτήρια βιωσιμότητας για όλα τα έργα. Κατά τη διάρκεια μεταβατικής περιόδου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2029, μπορούν να στηριχθούν έργα και υποδομές μεταφοράς ή αποθήκευσης φυσικού αερίου που να αποκτούν αντίστοιχες δυνατότητες για μίγμα υδρογόνου, φυσικού αερίου ή βιομεθανίου. Τα συγκεκριμένα έργα και υποδομές θα πρέπει στο τέλος να καταστούν αποκλειστικής μεταφοράς ή αποθήκευσης υδρογόνου.
Στην περίπτωση της Κύπρου και της Μάλτας, οι οποίες εξακολουθούν να μην είναι διασυνδεδεμένες με το διευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου, τα υπό ανάπτυξη έργα ή ο σχεδιασμός στα οποία έχει χορηγηθεί καθεστώς έργου κοινού ενδιαφέροντος βάσει του προηγούμενου κανονισμού θα διατηρήσουν το καθεστώς τους έως ότου ολοκληρωθεί η διασύνδεση. Σκοπός αυτής της εξαίρεσης είναι να τερματιστεί η απομόνωση αυτών των δύο κρατών μελών και να τους δοθεί πρόσβαση σε μελλοντικές αγορές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του υδρογόνου.
Η δημόσια παρέμβαση Ζεληλίδη
Οι εξελίξεις αυτές αφορούν άμεσα τη Δυτική Ελλάδα και την Ηλεία, με τον Καθηγητή Γεωλογίας και ∆ιευθυντή Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων ΠΕΚ του Πανεπιστηµίου Πάτρας, κ. Αβραάµ Ζεληλίδη, να καλεί δημόσια μέσω παρέμβασης του στην εφημερίδα «Πελοπόννησος» την αξιοποίηση του μεθανίου που βρίσκεται στο Ιόνιο και ειδικά στο Κατάκολο.
Ο κ. Ζεληλίδης, µέσω της παρέµβασής του εξηγεί πόσο καταλυτική σηµασία έχει το δηλητηριώδες µεν, αλλά και υπερπολύτιµο µεθάνιο, το οποίο µπορεί, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, ν’ αποδειχθεί θησαυρός για το περιβάλλον και για την ενέργεια και ζητώντας την άµεση ενεργοποίησή τους ώστε η υπόθεση να τύχει της οµπρέλας του ΕΣΠΑ.
Ο κ. Ζεληλίδης παραθέτει µε απλό και κατανοητό τρόπο πώς µπορεί να γίνει πράξη, προς όφελος όλης της περιοχής, το αφήγηµα της πρακτικής µετατροπής του δηλητηριώδους µεθανίου σε πρώτης γραµµής και ποιότητας καύσιµη ύλη, σε µια βασική και φθηνή πηγή ενέργειας.
Όπως αναφέρει στο άρθρο του:
«Το Ινστιτούτο Υδρογονανθράκων ιδρύθηκε πριν ένα χρόνο και αποτελεί ένα από τα εννέα Ινστιτούτα του Πανεπιστηµιακού Ερευνητικού Κέντρου (ΠΕΚ) του Πανεπιστηµίου της Πάτρας.
Ίσως να φαίνεται περίεργη η ίδρυση ενός τέτοιου Ινστιτούτου όταν διαχρονικά η πολιτεία φαίνεται να µην πιστεύει στην ύπαρξη υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και να µην επενδύει στην αξιοποίηση τους, αλλά ταυτόχρονα µε πολύ γρήγορα βήµατα επενδύει στις ΑΠΕ αλλά και γενικά στην προστασία του περιβάλλοντος µε έργα και δράσεις µείωσης του ρύπων στην ατµόσφαιρα για τον έλεγχο του φαινοµένου του θερµοκηπίου.
Το Ινστιτούτο Υδρογονανθράκων έχει προγραµµατίσει να δραστηριοποιηθεί και σε θέµατα που άπτονται των περιβαλλοντικών προβληµάτων και σχετίζονται µε της επιστηµονικές του προσεγγίσεις, πέραν αυτών της αναζήτησης πεδίων υδρογονανθράκων.
Ένα από τα µεγάλα περιβαλλοντικά προβλήµατα σε παγκόσµιο επίπεδο αλλά µε µεγάλη εφαρµογή στις ιδιαίτερες συνθήκες της ∆υτικής Ελλάδας και των Ιονίων νήσων είναι το µεθάνιο. Ισως ένα από τα πιο «τοξικά» αέρια όταν διαφεύγουν στην ατµόσφαιρα, συνδράµοντας σηµαντικά στην διατήρηση και επιβάρυνση του φαινοµένου του θερµοκηπίου, αλλά όµως συγχρόνως αποτελεί ένα µεγάλης αξίας υδρογονάνθρακα.
ΤΟ ΚΑΤΑΚΟΛΟ
Πόσες φορές δεν έχουµε αναφερθεί στις διαφυγές µεθανίου στην ατµόσφαιρα µέσα στο λιµάνι του Κατάκολου; Πόσες φορές δεν µιλήσαµε για τις δυνατότητες αξιοποίησης των διαφυγών για φτηνή πηγή ενέργειας, π.χ. σε θερµοκήπια, και γενικώς προσφορά χαµηλού κόστους ενέργειας στις τοπικές κοινωνίες;
Η µελέτη µόνο µερικών διαφυγών στο Κατάκολο και η µέτρηση των ποσοτήτων των διαφυγών, σε συνδυασµό µε την γνώση της Γεωλογίας, µας οδήγησε εδώ και πολλά χρόνια να εκτιµήσουµε ότι οι ποσότητες µεθανίου που έχουν διαφύγει στην ατµόσφαιρα µπορεί να ξεπερνάνε ακόµη και το 1 τρις κυβικά µέτρα µεθανίου, δηλαδή να έχει διαφύγει στην ατµόσφαιρα ένα κοίτασµα µεγαλύτερο και από αυτό της «Αφροδίτης» που βρέθηκε στην Κύπρο. Πιστεύουµε ότι οι διαφυγές ξεκίνησαν πριν περίπου 5 εκατοµµύρια χρόνια, και συνεχίζονται µέχρι και σήµερα.
ΜΑΣ ΦΤΑΝΕΙ;
Ισως όµως αν είχαµε µόνο µια τέτοια διαφυγή, τότε θα µπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί αν µας φτάνει ένα τέτοιο κοίτασµα ή αν είναι αρκετή µια τέτοια διαφυγή για να επενδύσει η πολιτεία στην αναζήτηση του τρόπου αξιοποίησης του;
Η απάντηση έχει δύο σκέλη: πρώτον δεν έχουµε µόνο µια διαφυγή και δεύτερον ναι, και αυτή η µια διαφυγή µε τις ποσότητες που διαφεύγουν µάς είναι αρκετή.
Το µεθάνιο που διαφεύγειέχει δύο κύριες πηγές προέλευσης.
Η πρώτη είναι το βιογενές µεθάνιο, δηλαδή αυτό που παράγεται µε την βιοαποικοδόµηση της οργανικής ύλης σε χαµηλές θερµοκρασίες και βάθη ταφής.
Η δεύτερη πηγή είναι το θερµογενές µεθάνιο που παράγεται όταν η οργανική ύλη βρεθεί σε υψηλές θερµοκρασίες µεγαλύτερες των 900C.
ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ
Οι µέχρι τώρα έρευνες µας δείχνουν ότι στη ∆υτική Ελλάδα και τα Ιόνια νησιά συγκεντρώθηκαν ιζήµατα µε µεγάλο πάχος, πλούσια σε οργανική ύλη και µπορούν να δώσουν τόσο βιογενές όσο και θερµογενές µεθάνιο, σε µεγάλες ποσότητες, επειδή γνωρίζουµε ότι η ποιότητα και η ποσότητα της οργανικής ύλης είναι αυτή που καθορίζει τον τύπο και τις ποσότητες των παραγόµενων υδρογονανθράκων. Ενα µεγάλο µέρος αυτού του µεθανίου είναι εγκλωβισµένο µέσα σε ταµιευτήρες και περιµένει να το αξιοποιήσουµε, αλλά ένα επίσης µεγάλο µέρος του διαφεύγει στην ατµόσφαιρα.
Το ερώτηµα που προκύπτει είναι αν είναι εξαντλήσιµο ένα τέτοιο κοίτασµα και αν κάποια στιγµή σε 10-20 χρόνια εξαντληθεί. Η απάντηση είναι ΟΧΙ, δεν είναι εξαντλήσιµο.
ΣΥΝΕΧΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Η παραγωγή του µεθανίου ∆ΕΝ γίνεται σε µια χρονική στιγµή ή περίοδο αλλά είναι διαχρονική. Όσο η περιοχή που µελετάµε είναι σε καθεστώς διαρκούς εξέλιξης, τόσο και η θαµµένη οργανική ύλη θα εξελίσσεται. Χρόνο µε τον χρόνο, εκατοστό µε το εκατοστό µια περιοχή µπορεί συνεχώς να βυθίζεται προσθέτοντας θερµοκρασία για την παραπέρα ωρίµανση της οργανικής ύλης σε διαφορετικά στρωµατογραφικά επίπεδα, και της παραγωγή µεθανίου.
ΤΑ ΡΗΓΜΑΤΑ
Η διαφυγές όµως µεθανίου συνδέονται επίσης και µε την ενεργό τεκτονική µιας περιοχής. Η ∆υτική Ελλάδα και τα Ιόνια νησιά είναι µια από τις πιο ενεργές τεκτονικά περιοχές του κόσµου. Τα ενεργά ρήγµατα που υπάρχουν χρησιµοποιούνται ως «δρόµοι» µεταφοράς του παραχθέντος µεθανίου από τη βαθιά θέση παραγωγής του στην επιφάνεια της γης και από εκεί στην ατµόσφαιρα.
Ανεξάρτητα από το αν κάποιος γνωρίζει τη διαδικασία παραγωγής µεθανίου, δύο είναι τα κύρια γεγονότα που απαιτούν εστιασµένη έρευνα.
Πρώτον ότι υπάρχουν πολλές πηγές διαφυγής µεθανίου στο Ιόνιο Πέλαγος και δεύτερον υπάρχει η τεχνογνωσία για τον εντοπισµό των διαφυγών, ενώ µπορεί να παράλληλα να αναπτυχθεί και η τεχνολογία για την αξιοποίηση του.
Υπάρχουν δύο Ινστιτούτα Υδρογονανθράκων (ένα στο Πανεπιστήµιο Πατρών και ένα στην Κρήτη) που µπορούν να ασχοληθούν µε λεπτοµερή αξιολόγηση των διαφυγών, ενώ υπάρχει και ένας δηµόσιος φορέας, η Ε∆ΕΥ (Ελληνική ∆ιαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων) που µε τα σεισµικά δεδοµένα που έχει στη διάθεση της µπορεί να συµβάλει τόσο στην έρευνα όσο και στην αξιοποίηση των διαφυγών µεθανίου.
Αν προσέξει κάποιος τα υπάρχοντα σεισµικά δεδοµένα στο Ιόνιο Πέλαγος, θα εντοπίσει περιοχές µε τεράστιες διαφυγές µεθανίου. Οι διαφυγές αυτές δηµιουργούν «κρατήρες» στον πυθµένα της θάλασσας, εξαιτίας των διαφυγών, δείχνοντας ότι µόνο και µόνο από την αναγνώριση τους στις σεισµικές καταγραφές ότι οι διαφυγές αυτές είναι ενεργές αλλά και ότι οι ποσότητες που διαφεύγουν είναι τεράστιες.
Απαιτείται πλήρης καταγραφή όλων των θέσεων διαφυγών µεθανίου και µέτρηση των ποσοτήτων διαφυγών, ενώ συγχρόνως απαιτείται οργάνωση και παραγωγή τεχνολογίας για την αξιοποίησή τους.
ΦΘΗΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Αντί να παλεύουµε να µειώσουµε τους ρύπους στην ατµόσφαιρα, ας ελέγξουµε τις φυσικές διαρροές µεθανίου στην ατµόσφαιρα. Η αξιοποίηση των διαφυγών µεθανίου όχι µόνο θα µειώσει την βλαβερή του επίδραση στο φαινόµενο του θερµοκηπίου αλλά θα δώσει µια εύκολη φτηνή πηγή ενέργειας στις τοπικές κοινωνίες και όχι µόνο, που θα συνδράµουν στην ανάπτυξη τους.
Αν δεν είναι τώρα η ευκαιρία να ενταχθούν τέτοιες δράσεις στο επόµενο πακέτο ΕΣΠΑ, τότε ∆ΕΝ θα είναι ποτέ. Αν δεν σκύψουµε τώρα στο πρόβληµα για να βρούµε λύση, τότε ∆ΕΝ θα το δούµε ποτέ».
